Geçen hafta 23 Temmuz’da   “Ermeni Sorunu: Son Dönem Osmanlı Polis Teşkilatı’nda Görev Yapan Ermeni Polisler” başlıklı bir e posta aldım. Postada özetle “Ermeni sorununun ısıtılarak Emperyalizm tarafından sürekli gündeme getirilmesi ve Türkiye üzerinde baskı oluşturulmaya çalışılması ve Türk tezlerinin haklılığını ortadan kaldırmak gayretlerine karşın ülkemizde birlik oluşturarak çaba gösteren çok değerli aydınlarımız var. Bu değerli çabalara küçük bir katkı olması için aşağıda bulunan Doç. Dr. Ali Dikici’nin araştırma yazısını özetleyerek okumanıza sunuyorum. Amerika ve Avrupa devletlerinin geçmişte de Osmanlı’nın içişlerine karışarak devletin yapılanmasını yönlendirmeye çalıştıklarını bu yazıda okuyacaksınız.  Konu ile ilgilenen değerli okurlar yazının tamamına ve dipnotlara aşağıdaki linkten ulaşabilirler” denilmektedir.  (Naci Kaptan, 22.07.2020)

Sayın  Naci Kaptan’a böyle önemli bir konudaki çalışmayı ilgililerle  paylaştığı için. teşekkür ederim.   Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınlarından olan ve Türk-Ermeni İlişkilerinin Bölgesel Politikalara Etkisi (19.Yüzyıldan Günümüze) Uluslararası Sempozyumu’nda sunulan Doç. Dr. Ali Dikici’nin bildirisinin özeti  aşağıdadır.

“Bu bildiri, Osmanlı son dönemlerinden itibaren cumhuriyet dönemine kadar Türk Polis Teşkilatı’nda görev yapan Ermeni polisleri incelemek amacıyla kaleme alınmıştır. Osmanlı bürokrasisinde gayrimüslim azınlığın istihdamı 19. yüzyılda artış göstermiş ve başta Ermeni ler, Rumlar ve Yahudiler olmak üzere azınlıklar, polis teşkilatı da dâhil bürokrasinin birçok alanında görev almışlardır. Bu bildiri, özellikle Abdülhamid döneminde yoğunlaşmaya başlayan gayrimüslimlerin polis istihdam edilmesi politikası çerçevesinde en büyük oranın Ermeni polislere ait olduğunu ortaya koymaktadır. Bu Ermeni polisler, özellikle büyük Ermeni ayaklanmaların yaşandığı Doğu Anadolu bölgesinde görevlendirilmişlerdir. Bildiride ayrıca, incelediğimiz dönemde Ermenilerin Türk Polis Teşkilatı’nda istihdam edilmelerinde izlenen hükümet politikaları, savaş dönemlerinde bu polislerin tutum ve davranışları, tehcir sırasında Ermeni polislerin durumu, İttihat ve Terakki döneminde çeşitli nedenlere bağlı olarak başlayıp cumhuriyete tevarüs eden gayrimüslim polis istihdam etmeme politikasının Ermeni polisleri nasıl etkilediği hususları üzerinde de durulacaktır.”

Türkler ve Ermeniler bin yıl aynı coğrafyada huzur ve barış içinde birlikte yaşamışlardır. Osmanlı İmparatorluğu'nda 19’ncu yüzyılın sonunda Ermeni azınlıktan 22 bakan, 33 milletvekili, 7 büyükelçi, 11 konsolos, 29 paşa ve 11 profesör  çıkmıştır. MIT'nin ünlü ekonomi profesörlerinden Daron Acemoğlu da Ermeni kökenlidir. Eşi ise eski bakanlardan İsmail Özdağlar’ın kızıdır.  Sayın Dikici’nin “Osmanlı bürokrasisinde gayrimüslim azınlığın istihdamı 19. yüzyılda artış göstermiş ve başta Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler olmak üzere azınlıklar, polis teşkilatı da dâhil bürokrasinin birçok alanında görev almışlardır” tespiti çok doğrudur.

Ermeniler arasında az da olsa Osmanlı Devleti’ne sadık kalan doktor ve subay olarak savaşan Ermeniler de vardır. Çanakkale’de hayatını kaybeden her 100 Türk askerinden birisi gayrimüslim yani Ermeni, Yahudi, Rum kökenliydi. (Ömür Çelikdönmez; “Çanakkale Gazisi Dacat Derderyan Oğlu Tarihi Durduran Adam Ara Güler’in Ardından!” 18.10.2018. (https://kafkassam.com/canakkale-gazisi-dacat-derderyan-oglu-tarihi-durduran-adam-ara-gulerin-ardindan.html)