Saray, Helenistik Çağ, Roma, Bizans Dönemleri ile Orta Çağ sur duvarlarını kapsayan bir tarihi dokuya sahiptir. Yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkan kalıntılar arasında Roma, Doğu Roma (Bizans), Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait yapılar bulunmaktadır.
Bölge tarihi
1146 yılında Selçuklu Sultanı I. Mesud'un emriyle bölgede inşa edilen cami, medrese, hamam ve saray, günümüze kadar ayakta kalmış ve bu alan bölgenin tarihine ışık tutmaktadır. Hamamlar, Selçuklu dönemine ait mimari örneklerini günümüze taşımaktadır. Osmanlı Dönemi'nde ise 15. yüzyılda II. Bayezid'in Kapıağası Firuz Ağa tarafından yaptırılan haremi (Kızlar Sarayı) ve 16. yüzyılda İsfendiyar Çelebi'nin ikamet ettiği saray, bölgedeki Osmanlı izlerini günümüze taşımaktadır.
Kazı çalışmaları
Kızlar Sarayı, 150 yılın üzerinde bir süre boyunca Osmanlı şehzadeleri, hatunları ve valileri tarafından kullanılmıştır. 1852 yılına kadar aktif bir şekilde kullanılan saray, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emel Emine DÖNMEZ liderliğindeki kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılmaya devam etmektedir. Bölgede yapılan kazılar, Roma, Doğu Roma (Bizans) ve Osmanlı dönemlerine ait yapı harabelerini gün ışığına çıkarmıştır. Bu çalışmalar, bölgenin tarihî ve kültürel zenginliklerini anlamamıza katkı sağlamaktadır.
