Bu bölgenin tarihi ve coğrafi sınırları hakkında net bilgilere ulaşmak zor olsa da, Pisidiya'nın Antik Yunan dönemlerinde ayrı ayrı kentlerden oluştuğu ve bu kentlerin tiranlar tarafından yönetildiği bilinmektedir. Pisidiyalılar genellikle savaşçı ve korsan olarak tanımlanmışlardır.
Antalya: Geçmişten geleceğe
Pisidiya, özellikle Termessos ve çevresinde yaşayan bir topluluk olarak bilinir. Ancak Pisidiyalıların kökeni ve konuştukları dil konusunda kesin bilgilere ulaşılamamıştır. Pisidiya'da konuşulan Pisidce adı verilen özgün bir dil olduğuna dair kanıtlar oldukça sınırlıdır. Bölgede bulunan Timbriada (Sofular) yazıtları, Pisidiya'da kullanılan bir dil olan Pisidce'ye dair bilgiler içermektedir. Ancak bu yazıtlar, genellikle Roma İmparatorluğu'nun 2. ve 3. yüzyıllarına ait olup, Pisidiya'nın tamamındaki halkın konuştuğu dil hakkında kesin bilgiler vermez.
Pisidiya'nın karmaşık halk yapısını yansıtan bir diğer örnek Selge'dir (Zerk). Selge'de bulunan Pamfuliya Helen lehçesindeki paralar, bölgedeki farklı kültürel etkileşimleri göstermektedir. Ancak Strabon'a göre, Selgeliler Pisidiya'da yaşayan barbar (Helen olmayan) kavimlerden oluşuyordu.
Pisidiya'nın tarih boyunca önemli bir rol oynamadığı ve halkının tarih kaynaklarında sınırlı bir şekilde yer aldığı bilinir. Özellikle Termessos, Aleksander'e karşı direnişiyle tanınır. Roma İmparatoru Claudius döneminde, Pisidiya'nın güney ve güneybatı bölgeleri Lukiya-Pamfuliya eyaletine katılmış, geri kalan kısımları ise farklı eyaletlere bağlanmıştır.
Pisidiya'nın tarihi ve kültürel yapısı hakkında kesin bilgilere ulaşmak zor olsa da, bölgenin antik dönemde farklı kavimlerin ve kültürel etkilerin buluşma noktası olduğu anlaşılmaktadır. Pisidiya'nın tarihine dair daha fazla bilgi edinmek için arkeolojik çalışmaların ve yeni keşiflerin önemli olduğu unutulmamalıdır.
Antik çağdan Roma İmparatorluk dönemine kadar uzanan dönemde, bölgedeki farklı halklar ve kültürler arasındaki etkileşimlerin izlerini sürmek, bu coğrafyanın zengin tarihini anlamak için hayati bir öneme sahiptir. Ancak, özellikle Roma öncesi dönemde hala yanıtlanması gereken birçok soru bulunmaktadır.
Bu soruların cevaplanmasında dil incelemelerinin önemli bir rol oynadığı açıktır. Antalya kenti, tüm Anadolu'da en fazla yazılı belgeye ev sahipliği yapmıştır. Burada sadece Helence ve Latince değil, aynı zamanda Tırmice, Lırmice, B. Karca, Frugca, Aramca, Fenikece, Pamfuliya Helen lehçesi, Sidece gibi dillerde yazılmış belgelere rastlanmıştır. Ayrıca, yakındaki bölgelerde Timbriada yazıtları ve Luvi Hiyeroglif yazılı anıtlar bulunmuştur. Bu çok çeşitli dil örnekleri, bölgenin zengin kültürel çeşitliliğini ve farklı medeniyetlerin etkileşimlerini göstermektedir.
Antalya bölgesi, tarih, dil ve arkeoloji incelemeleri için eşsiz bir laboratuvar olarak nitelendirilebilir. Burada sürekli olarak yeni keşifler ve yeniliklerle karşılaşılmaktadır. Son zamanlarda, daha önce hiç rastlanmamış olan yeni bir dil örneğine dair yazılı kanıtlar, Köprüçayı istikametinde bulunmuştur. Bu keşif, bölgedeki incelemelerin beklenenden çok daha derin ve karmaşık boyutlara sahip olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle, Antalya bölgesindeki araştırmaların önemi ve potansiyeli açıktır. Gelecekte yapılacak çalışmalar, bölgenin tarihini, kültürünü ve dillerini daha iyi anlamamıza katkı sağlayacak ve Eski Anadolu'nun karmaşık dokusunu aydınlatacaktır.
