Bitlis'in adıyla ilgili tarihçilerin üzerinde durdukları olay ise M.Ö. 336 yılında Makedonya kralı II. Filip'in ölümü ve yerine Büyük İskender'in geçmesidir. Şerefname'de Makedonyalı Büyük İskender'in İskender Zülkarneyn olduğunu iddia eden bir görüş vardır. Bu görüş Zülkarneyn'in "iki boynuz" anlamına gelmesinden yola çıkarak, onun sürekli doğuya hareket ettiğini ve 31 yaşında öldüğünü savunur. Aynı tez, Büyük İskender'in de boynuz şeklinde iki et yumrusu çıkardığı, doğuya seferler düzenlediği ve 30 yaşlarında öldüğü iddiasını ileri sürer. Ancak bu fikirler bugüne kadar ispat edilememiştir.
Bunlar sadece tarihçi görüşleri ve spekülasyonlardır, Bitlis'in adının tam olarak nereden geldiği konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Bu anlatı, Bitlis'in adının ve İskender Çeşmesi'nin hikayesini anlatan bir efsaneyi içermektedir. Ancak, bu tür efsaneler genellikle tarihî gerçeklerden ziyade folklorik unsurlar içerir ve gerçek tarihi olayları yansıtmayabilir. Bu hikaye, Bitlis'in adının kaynağı ve İskender Çeşmesi'nin kuruluşuyla ilgili bir efsane olarak kabul edilmelidir.
Efsaneye göre, Büyük İskender'in boynuz şeklindeki rahatsızlığına çare bulabilmek için suyun şifalı olduğunu düşündüğü bir yer olan Bitlis'e gelmiştir. İskender Çeşmesi, Bitlis'e 10 km uzaklıkta, Duav yaylasında bulunmaktadır. İskender, Kösür ve Rabat sularının birleştiği noktada müstahkem bir kale yapılması emrini vermiş ve bu kale, günümüzdeki Bitlis kalesidir.
Ancak, bu tür efsanelerin tarihî doğruluğu kesin değildir ve genellikle mitoloji ve geleneksel hikayelerle bağlantılıdır. Gerçek tarih, yazılı belgeler ve arkeolojik buluntular gibi somut kanıtlarla desteklenmelidir. Bu hikayenin tarihi bir gerçeği yansıtıp yansıtmadığını doğrulamak için tarihçilerin daha fazla araştırma yapmaları gerekebilir.
Bitlis'in isminin kökenine dair bir efsane olarak sunulmaktadır. Ancak, belirtilmelidir ki, tarihi kaynaklarda bu olaya dair doğrulanmış bilgiler bulunmamaktadır. Efsanevi anlatılar, genellikle geleneksel hikayeler ve mitoloji ile ilintilidir ve tarihî gerçeklikleri yansıtmayabilir.
Hikayeye göre, İskender'in Bitlis'i kuşatması ve Bedlis'in direnişi sonrasında yaşanan diyalog, şehrin isminin Bitlis olarak değişmesini açıklamaktadır. Ancak, bu tür efsaneler tarihî olayların yerini alamaz ve genellikle kentlerin isim değişikliklerini romantik bir şekilde açıklar
Bitlis'in diğer adı
Asur dilinde "Bit" kelimesi yurt, "Bet" kelimesi ise kale anlamına gelir. Bu nedenle Bit-Liz, Liz'in Yurdu, Bet-Lis ise Liz'in Kalesi demektir.
Bitlis'in adının kökeniyle ilgili kesin bir bilgi olmamasına rağmen, bölgenin tarihinde çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması, isminin zaman içinde değişmesine neden olmuş olabilir. Bitlis'in tarihî geçmişi, özellikle Urartu, Pers, Bizans, ve İslam medeniyetlerine ait izleri içermektedir.
