Elektrikli araçların yaygınlaşması ve yenilenebilir enerjinin ön plana çıkması, piyasadaki yeni aktörlerin ve stratejik rezervlerin piyasayı şekillendirmesi bu değişimin ana unsurları arasında yer alıyor.
Geçmişte, petrol arzında yaşanan herhangi bir sorun, fiyatların hızla yükselmesine neden olurdu. Ancak son dönemde bu tepki şiddetini kaybetti. Örneğin, Ortadoğu'daki son gerginlik sırasında petrol fiyatlarındaki artış hem sınırlı kaldı hem de kısa sürede düştü. Bu durum, petrol piyasalarında yeni bir dönemin başladığını gösteriyor. Servet Yıldırım, bu durumu “İran ile İsrail arasında füzeler, patlayıcı yüklü dronelar gidip geliyor ve fiyatlar artmıyor. Oysa bir zamanlar böyle bir çatışmanın olasılığı bile gerginlik yaratmaya yeterdi,” diyerek açıklıyor.
Yeni Dönemin Başlangıcı
Küresel petrol piyasalarında yeni bir döneme girildiğini belirten Yıldırım, bu değişimin petrol piyasalarının ilk büyük dönüşümü olmadığını vurguluyor. “Petrol piyasası, 1973 yılındaki ambargo krizi ile büyük bir değişim yaşamıştı. O dönemde Arap ülkeleri petrol satışlarını kısıtlamış, fiyatlar fırlamış, piyasa alt üst olmuştu,” diyor.
Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, CNBC-e yayınında bu konuya dikkat çekerek, “Global petrol piyasalarında yeni bir döneme girmek üzereyiz. Bu yeni dönem, geçmiş yıllara kıyasla oldukça farklı olacak,” açıklamasında bulundu.
Yeni Kırılmalar ve Dönüşümler
ABD'de kaya gazı ve kaya petrolü üretiminin artmasıyla enerji piyasasında yeni bir kırılma yaşandığını ifade eden Yıldırım, bu durumun piyasayı yeniden şekillendirdiğini belirtiyor. Philip Verleger’in bu değişimi dört nedene bağladığını aktaran Yıldırım, bu nedenleri şöyle sıralıyor: “Stratejik rezervlerin arz talebi dengelemek için kullanılması, emtia finansmanı düzenlemeleri, faiz artırımları ve vadeli işlem araçlarının yeterli koruma sağlayamaması.”
Elektrikli Araçlar ve Zayıflayan Talep
Fatih Birol, üretim arzı açısından yeni aktörlerin piyasada boy göstermeye başladığını belirterek, “Tüketim ve talep açısından bir zayıflama görüyoruz. Elektrikli araçlar hızla büyüyor, bu da petrol tüketimini etkiliyor,” dedi. Yıldırım, Birol’un değerlendirmelerinin önemli olduğunu, çünkü başında olduğu Ajans’ın OPEC petrol krizinin yarattığı petrol arzı şokuna karşı kurulduğunu ve enerjide güvenli bir geleceği şekillendirme misyonu taşıdığını belirtti.
Yenilenebilir Enerji ve Azalan Stoklar
Elektrikli araç satışlarının artması ve yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaşması, petrol talebini zayıflatıyor. “Yüksek faizler nedeniyle petrolü alıp stoklamanın maliyeti arttı. Vadeli işlemler artık büyük bir finansal risk oluşturuyor,” diyor Yıldırım.
Çin’in Yavaşlayan Büyümesi
Yıldırım, Çin’in artık geçmişte olduğu gibi yüzde 9-10 büyüme oranlarına ulaşamadığını belirtiyor. “Çin, daha yavaş büyüyor ve daha çok elektrikli araç ile yenilenebilir enerji kullanıyor,” diyerek bu durumu özetliyor.
