Tarih boyunca birçok medeniyetin ev sahibi olduğu Hatay, Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Bu kadim topraklarda, ilk yerleşim izleri M.Ö. 100.000'lere kadar uzanır, Amik Ovası'nda yer alan Çatalhöyük, Tel Tainat, Tel Cüdeyde ve Tel Atçana'da ortaya çıkarılan buluntular bunun en somut kanıtlarıdır.
Bu beylikler, tarih boyunca Akadlar, Yamhad Krallığı, Hititler, Mısırlılar gibi önemli uygarlıkların etkisi altında kaldı. Ancak bu etki, bölgenin kültüründe kalıcı değişikliklere neden olmaktan ziyade, onun tarihini daha da zenginleştirdi.
Büyük İskender’in Pers İmparatorluğu üzerindeki zaferinin ardından Hatay bölgesi kısa bir süre Makedonya hakimiyetine girdi. Ancak bu hakimiyet, Seleukos İmparatorluğu'nun doğuşuyla yeni bir dönemin kapılarını açtı.
Bölge, Roma İmparatorluğu'nun genişlemesiyle birlikte onun etkisi altına girdi ve bu dönemde Hristiyanlığın yayılmasında önemli bir merkez haline geldi. Hristiyanlığın ilk dalgalarının Antakya'da yayıldığını ve bu dönemin Hatay'ın dini tarihinde önemli bir yer tuttuğunu söylemek abartılı olmaz.
Orta Çağ boyunca Hatay, Selçuklu Türkleri, Haçlılar ve Memlükler arasında sürekli bir mücadele alanı oldu. Ancak bu mücadeleler, bölgenin kültüründe ve yapısında sürekli bir değişikliğe yol açtı. Sonunda Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselmesiyle, Hatay onun hükümranlığı altına girdi ve bölgede yeni bir dönem başladı.
19. yüzyılın başlarında, Hatay, uluslararası siyasetin bir parçası oldu. 1. Dünya Savaşı sonrası Fransız hakimiyetine giren bölge, 1939'da tekrar Türkiye'ye katıldı ve bu, Hatay'ın tarihindeki en son büyük değişiklik oldu.
Hatay’ın eski adı neydi?
Anadolu'nun tarih boyunca ev sahipliği yaptığı birçok medeniyet, adını bu topraklarda bıraktı. Hatay'ın ismi de bu medeniyetlerin izleri taşıyan özel bir tarihçeye sahip. Peki bu tarihi derinlikte, Hatay adı nasıl oluşmuştur ve bu isimle anılmaya başlamıştır?
“Hatti” ya da “Hattena” ismi, Hatay'ın isminin kökenini oluşturan en eski kelimelerden biridir ve Hititler dönemine dayanmaktadır. Ancak bu isim zamanla değişiklikler geçirerek bize “Hatay” olarak ulaştı. Modern Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün de bu isim üzerinde etkisi olduğunu belirtmek gerekir. Atatürk, tarihsel bilgisine dayanarak bu bölgeye “Hatay” adını vermiştir.
Ancak Hatay'ın merkezi olan Antakya'nın ismi, daha eski bir tarihe, Makedonyalı Büyük İskender'in fetihlerine kadar uzanır. Efsaneye göre, Antakya dünyada kurulan ilk dört şehirden biridir. Makedonyalı Büyük İskender, Pers Kralı Darius ile Issus yakınlarında büyük bir savaşa girmiş ve zaferle ayrılmıştır. Ardından bölge, Makedonyalıların kontrolüne geçmiştir.
Büyük İskender'in ölümünün ardından, toprakları komutanları arasında paylaşılmıştır. Seleucus Nicator, bu paylaşımda Suriye ve Mezopotamya'nın kontrolünü ele geçirmiştir. Başlangıçta, başkenti deniz kenarında bir liman olan Seleucia Pieria olarak belirlemişse de, daha sonra bu şehri Antiocheia (Antakya) olarak değiştirmiştir.
