Gazetelerde günlük yazanlar, gün gelir birbirlerinden kopya çekerler!..
Öyle düşündüğünüz gibi bir konuyu kendi üsluplarıyla tıpa tıp işlemek türünden kopya değil yaptıkları… Değindikleri bir konuyu hatırlayıp, başka yönüyle günde getirmektir.
Murat Taşkın arkadaşımız kısa bir süre önce kaleme aldığı yazısında Eskişehir’in yıllarca ve sıkça gündeme gelen sorunlarından hatırlayabildiklerini birer-ikişer satırla hatırlatmış. Örneğin;
-Eskişehirli sanayicilerin Demiryolu ile liman bağlantısı kurulması istekleri…
Gerçekten de yıllardır her Sanayi Odası Başkanı çeşitli ifadelerle konuyu kamuoyunun gündeminde tutmak amaçlı açıklamalar yaparlar. İsteklerinde muhatapları kuşkusuz devlet organlarında konuyla ilgili bürokratlardır. Kestirmeden söylersek;
-Kurulan hükümetler, o hükümetlerin başındaki siyasi kimlik de taşıyan bakanlar,başbakanlardır.
Murat’ın söylediği gibi bu ve benzeri olumsuzlukları “Kendimiz söyler, kendimiz işitiriz!..” yıllar boyu. Duyup ilgilenmesi gerekenler;
-Kös dinler gibi kulak asmazlar!..
***
Arkadaşımız bunun benzerlerini sıralayıp gitmiş yazısında. Bunlardan birisini de şu satırda dillendirmiş;
“-Bu şehrin asırlık sanayi kuruluşu TÜLOMSAŞ’ın hükmi şahsiyetine niçin son veriliyor?”
Sevgili Murat, hükmi şahsiyet derken 30 yılı aşkın bu isimle bilinen Demiryolları fabrikalarının isminin bilmem kaçıncı kez değiştirilmesini kastetmişsen, haklısın. Esasında son isim değişikliği değil önemli olan.
-Kuruluşun işlevinin de giderek yok edilmiş olmasıdır.
Kumpanya’dan TÜLOMSAŞ’a…
Hatırlayalım, bir zamanlar, yani ilk baştan halk arasındaki adı “Kumpanya” idi. Yani gavurcası “Company” nin Türkçeleştirilmiş hali!.. N derdik;
-Kumpanyanın borusu ötüyor. Haydi uyanın, işbaşına!...
Sonralarında adı “Demiryolları Fabrikaları” değil miydi? Diyeceğim o zamanlarda da;
-Fabrikanın borusu ötmekteydi!..
Sonraları, yani 960’larda adı bir kez daha değişti, ELMS!.. açılımı da başta şehrimizin adı olmaz üzere;
-Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayi Anonim Şirketi…
Bu isim değişikliği, kuruluş amacının da değiştiğini gösteriyordu. Yani lokomotif ve onları çekecek gücü veren motorların üretilmesiydi. Özetle ifade etmek gerekirse, Fransız lisanslı ve yerlilik oranı yüzde 70’lere varan yüzlerce manevra ve ana hat dizel lokomotifleri üretilmedi mi?..
***
Ve sonraki! Bu kez daha bir “Ulusallaştırılmış” bir ad bulundu ki, o da hiç fena değildi hani; TÜLOMSAŞ!.. Açılımı
-Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim şirketi.
ELMS’de olduğu gibi TCDD Genel Müdürlüğüne bağlı ortaklık. Üretim hedefi de, bir adım öteye taşınmış Dizel Elektrikli Ana hat lokomotifleri üretmek olarak benimsenmişti. Hatırladığım kadarıyla Japonların Toşhiba firmasıyla lisans anlaşması yapılmış, lokomotif üretimine başlanmıştı. Sonrası?
Sonrası pek bilinmiyor!..
Bilinmiyor çünkü, bağlı kuruluş TCDD Genel Müdürlüğü gibi TÜLOMSAŞ da kapıları kamuoyuna, daha doğrusu merkezinin bulunduğu Eskişehir halkına kapatılmıştı. Tam ifadesiyle ne ürettiği, nasıl bir mali yapının içinde olduğu adeta “devlet sırrı” gibi bir yapı haline gelmişti.
Birkaç ay önce, o “kumpanya borusunun” olduğu ana girişte yeni bir ad okudum ki, hiç bir anlam veremedim. Canım sıkıldı, bir daha da o “yeni ismi” ne araştırdım, ne de sordum;
-Yerine dibine geçsin bu zihniyet, deyip geçtim!..
***
Nihayet kısa bir süre önce İstanbul Sanayi Odası’nın “500 Büyük Şirket” araştırmasıyla ilgili bizim gazetelerde bir haber ilişti gözüme. Bakalım “bizim TÜLOMSAŞ nerelerde?” merakı ile inceledim haberi. Eskişehir’den çeşitli sıralardan 10 büyük şirketi sıralamış arkadaşlar. O şirketler arasında geçmişi 15-20 yılı ancak bulan özel/kamu şirketleri var da;
-TÜLOMSAŞ’ın esamesine rastlamadım!..
***
Murat Taşkın’ın TÜLOMSAŞ’ın “Hükmi şahsiyet” hatırlatmasından benim anladığım da bunlar oldu…
---------------------------------------