Çeşitli zamanlarda sınırları değişen bu bölgede, kendi dillerini konuşan Pisidialılar yaşamış ve yerel bir dil olarak da "Pisidçe" dilini konuşmuşlardır. Bu dilin varlığı, Aksu İlçesindeki Timbriada, Sofular Köyü ve Senitli Yaylasında ele geçen mezar taşlarından anlaşılmaktadır.
Isparta: Tarihi bölümler
Bölgeye ilk yerleşimlerin tarihi Üst Paleolitik (MÖ 35.000-10.000) ve Mezolitik (MÖ 10.000-8.000) dönemlere kadar gitmektedir. Neolitik Dönemde (MÖ 8.000-5.500), bölge Anadolu'nun en önemli kültür bölgelerinden biri olmuştur. Kalkolitik Çağda (MÖ 5500-3000) da bölge önemini sürdürmüştür. İl sınırları içinde 12 höyükte Kalkolitik Dönem malzemesi bulunmuştur. Tunç Çağı (MÖ 3000-1200) yerleşiminin bol olduğu Isparta ilinde, Neolitik ve Kalkolitik yerleşimlerin üzerinde toplam 56 adet höyük tespit edilmiştir.
Hitit Döneminde (MÖ 1800-1200), bölgenin adı "Pitaşşa" olarak geçmektedir. Ancak Pisidia toprakları hiçbir zaman tam olarak Hitit egemenliği altına girmemiştir. Tarihi kaynaklarda Pisidia adına ilk kez Perslerin Döneminde, MÖ 5. yüzyıl sonunda rastlanır. MÖ 334 yılında Büyük İskender’in egemenliğine geçen bölge, Büyük İskender’in ölümünden sonra MÖ 281 yılında yapılan savaşla Seleukosların eline geçmiştir. Bu dönemde Pisidia bölgesinde Seleukoslar tarafından Seleukeia Sidera (Atabey-Bayat), Apollonia (Uluborlu), Antiokheia (Yalvaç) kentleri kurulmuştur. Ancak Seleukos Kralı Büyük Antiokhos’un Roma ordusuna yenilmesi (MÖ 190-188) sonucunda, Seleukoslar Anadolu'da Toroslara kadar olan tüm topraklarını kaybetmiş ve bu topraklar Romalılarca Bergama ve Rodoslular arasında paylaştırılmıştır.
Pisidia bölgesi bu tarihten sonra Bergamalıların egemenliğine geçmiş, Attalos III’ün MÖ 133 yılından ölümüne kadar Bergama Krallığına bağlı kalmıştır. Kralın vasiyeti üzerine Pisidia bölgesinin de içinde bulunduğu topraklar Roma’ya bırakılmıştır. Bölge, MÖ 102 yılında M. Antonius tarafından Kilikia Eyaleti içine alınmış ve MÖ 49 yılına kadar ismen de olsa Kilikia eyaleti içinde kalmıştır.
Daha sonra Asia Eyaletine bağlanan Pisidia, Galat Kralı Amyntas tarafından MÖ 39 yılında bölgeye kral olarak atanmasıyla Roma idaresinde güç kazandı. Amyntas, MÖ 25 yılında öldürülünceye kadar bölgede kral olarak görev yapmıştır. Amyntas'ın ölümüyle krallığın toprakları, Roma İmparatoru Augustus (MÖ 27-MS 14) tarafından Galatia Eyaleti haline getirilmiştir. Bu eyaletin sınırları zaman içinde değişmiş olsa da Pisidia bölgesi içinde kalmıştır.
Pisidia bölgesinde özellikle İmparator Augustus döneminde Roma egemenliğinin simgesi olan koloni kentleri kurulmuştur. Bunlar Antiokheia (Yalvaç), Kremna (Çamlık), Komoma (Ürkütlü), Olbasa (Belenli), Parlais (Barla)'dır.
Türk egemenliğinde Isparta, Roma İmparatorluğu'nun MS 395 yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizans İmparatorluğu'na bağlanmıştır. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya yayılan Selçuklular, Batı Anadolu'yu elde etmek için Bizans ile birçok savaş yapmıştır. II. Kılıç Arslan döneminde (1156-1192) yoğunlaşan Bizans-Selçuklu savaşlarından biri olan Miryakefalon Savaşı, 1176 yılında Isparta topraklarında gerçekleşmiştir. Isparta yöresi, 1204'te III. Kılıç Arslan döneminde ele geçirilmiştir. XIII. yüzyıl başlarında, Anadolu Selçuklu Devleti'nin sona ermesinden kısa bir süre sonra, bu yörede Hamidoğulları Beyliği kurulmuştur (1301). Beyliğin kurucusu Feleküddin Dündar Bey, önce Uluborlu'yu, daha sonra da Eğirdir'i beyliğin merkezi yapmıştır. Isparta yöresi, ilk olarak 1374'te, daha sonra 1390'da bütünüyle Osmanlı yönetimine girmiştir.
Atatürk'ün Anadolu'da başlattığı Millî Mücadele'de, Isparta ilçeleriyle birlikte, 871 şehit ve binlerce yaralı vermiş ve Büyük Zafer'i içtenlikle kutlamıştır. Atatürk, 6 Mart 1930 günü Eğirdir'e ulaşarak, Eğirdir Gölü'nü ve Can Ada'yı çok beğenmiştir. Daha sonra Kuleönü'nden Isparta'ya yolculuk yapmış ve saat 11.00 sularında Isparta'ya gelmiştir. Burada büyük ve coşkulu bir şekilde karşılanan Atatürk, 6 Mart 1930 günü Isparta'nın mutlu günlerinden birisini yaşamıştır. Bu nedenle her yıl 6 Mart günü, Atatürk'ün Isparta'ya gelişini anmak üzere kutlamalar yapılmaktadır.
