Söylenceye göre, I. Alaeddin Keykubat’ın annesi Ümmühan Hatun, bir rüya sonucunda Seyyid Battal Gazi’nin kabrini bulur ve buraya önce bir türbe, ardından bir cami yaptırır. Zamanla, türbe etrafında şekillenen külliye, Osmanlı döneminde medrese, imarethane, tekke ve dergâh eklemeleri ile zenginleştirilmiştir.
Külliyenin yapıları, Osmanlı sultanları tarafından sürekli tamir edilip genişletilmiş, özellikle Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıt, Sultan I. Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde önemli ilaveler yapılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman’ın İran Seferi sırasında külliyeye bazı ilaveler yaptırdığı ve Irak Seferi’ne giderken ordusunun burada konakladığı bilinmektedir. Ayrıca, IV. Murat’ın Revan Seferi sırasında buraya bir kervansaray yaptırdığı kaydedilmiştir. Seyitgazi, İstanbul-Bağdat-Hicaz yolunda yer alması nedeniyle hac yolculuğuna çıkanların konaklama noktası olmuş ve bu da külliyenin dinî önemini artırmıştır.
Zikir Odası:
1511’de inşa edildiği söylenen zikir odası, genç dervişlerin bir araya gelip sabaha kadar zikir ettikleri yerdir. Bu mekan, manevi yoğunluğun hissedildiği, huzur dolu bir atmosfer sunar.
Kırklar Odası:
Hz. Fatıma’nın evinde yapılan geleneksel toplantılardan adını alan Kırklar Meydanı, Bektaşilerin dinî eğitimi ile bağlantılıdır. Burada yapılan zikirler ve dualar, ziyaretçilere geçmişin manevi derinliklerini hissettirir.
Halife Meydanı:
Ayin-i Cem denilen dinî törenlerin yapıldığı Halife Meydanı, halifeye ait bir post ve taht ile dikkat çeker. Bu alan, tarikatın önemli törenlerinin yapıldığı, kutsal bir mekandır.
Ekmek Evi:
Külliyede iki fırının bulunduğu Ekmek Evi, ziyaretçilere geleneksel ekmek yapımını gözlemleme fırsatı sunar. Doğu tarafına yerleştirilmiş fırınlar ve kuzey duvarındaki ocaklar ile tarihi bir mutfak deneyimi sunar. Ekmek Evi’nin duvarında yer alan kırmızı renkli yazı, mekana ayrı bir anlam katar.
Aşevi (İmaret):
Külliyedeki kişilerin ve çevredeki yoksulların yiyecek ihtiyacını karşılayan aşevi, 8 adet ocağı ile dikkat çeker. Evliya Çelebi’nin de belirttiği gibi, burada büyük ocaklarda su kaynatılır ve yemek pişirilir. Yavuz Sultan Selim döneminde yapıldığı belirtilen aşevi, Osmanlı mutfağının izlerini taşır.
Bektaşi Dergâhı:
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapıldığı bilinen Bektaşi Dergâhı, Bektaşi dervişlerinin buluşma ve ibadet yeri olmuştur. Bu dergah, Bektaşilik tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Çoban Baba Türbesi:
Seyyid Battal Gazi’nin mezarını bulan kişi olarak bilinen Çoban Baba’nın türbesi, halk arasında Kutluca Baba olarak da adlandırılır. Söylenceye göre, koyunlarının toplandığı ve mucizevi bir ışık gördüğü yeri Ümmühan Hatun’a bildirerek türbenin yapılmasını sağlamıştır.
Semahane (Türbedar Odası):
Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde mescit olarak inşa edilen bu bölüm, daha sonra türbedar odası olarak kullanılmıştır. Türbedarlık o dönemde önemli bir makamdır ve semahane, dervişlerin dinî musiki eşliğinde semah döndükleri yer olmuştur.
Çilehane:
Dünyevi arzulardan uzaklaşıp çile ve cefa çekilen Çilehane, küçük ve aydınlıktan mahrum bir mekandır. Allah’a ulaşma yolunda manevi bir yolculuk yapmak isteyen dervişlerin kullandığı bu alan, derin bir huzur ve tefekkür yeridir.
Seyitgazi’nin Manevi Önemi
Seyitgazi, İstanbul-Bağdat-Hicaz yolu üzerinde yer alması nedeniyle hac yolculuğuna çıkanlar için önemli bir konaklama noktası olmuştur. Bu durum, Seyitgazi’nin dinî anlamda önemini artırmış ve külliye, İslami ilimlerin öğretildiği bir merkez haline gelmiştir. Ayrıca, Hacı Bektaş-ı Veli’nin külliyeyi ziyaret ettiği ve Orhan Gazi’den burayı imar etmesini istediği rivayet edilir. Orhan Gazi’nin buraya bin adet ev halkı yerleştirerek Seyitgazi’yi büyüttüğü ve külliyenin Bektaşilerin önemli bir ziyaretgahı haline geldiği bilinmektedir.
Seyyid Battal Gazi, veli, gazi ve seyit sıfatlarıyla her mezhep ve tarikattan bütün Müslümanların değer verdiği birleştirici bir isim olmuştur. Onun manevi etkisi, külliyenin mistik havasında hissedilir ve ziyaretçilere huzur verir.
Seyyid Battal Gazi Külliyesi, hem tarihi derinliği hem de manevi zenginliği ile ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunar. Bu kutsal mekan, her adımda tarihin ve inancın izlerini taşıyan, huzur dolu bir yerdir. Seyitgazi’yi ziyaret edenler, bu mistik atmosferde geçmişle bağ kurarak, manevi bir yolculuğa çıkma fırsatı bulurlar.
