Sivas’ın Cami-i Kebir Mahallesi’nde yer alan Sarıhatipzade ailesine ait mezarlıktaki üzerinde spiral formlu işlemenin bulunduğu taş, görenlerin ilgisini çekiyor. Her gün önünden geçen yüzlerce kişinin dikkatini çeken bu taş, merak konusu haline geldi. Spiral şeklindeki taş, özellikle mezarlık gibi bir alanda yer almasıyla, birçok kişi tarafından neyi temsil ettiği konusunda çeşitli yorumlara neden oluyor. Uzman Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş, bu sıra dışı sembolün anlamı hakkında açıklamalarda bulundu. Budaktaş, kadim bir geçmişi olan spiral bir diğer adıyla çarkıfelek (fırıldak) sembolünün dünyanın ve evrenin hareketini, kaderi, sonsuzluğu ve ölümsüzlüğü simgelediğini söyledi.
“Çarkıfelek formu tamamen kozmolojik anlamlar içeren bir yapıya sahip”
Uzman Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş, çarkıfelek formunun tamamen kozmolojik anlamlar içeren bir yapıya sahip olduğunu söyleyerek, “Sarıhatipzade ailesinin haziresinde bulunuyoruz. Sarıhatipzadeler Sivas’ın manevi hayatında önemli yeri olan bir aile. İçerisinde Es Seyyid Numan Efendi ve aile efradına mezarlarının bulunduğu bir alan. Sarıhatipzade ailesi yaklaşık 900 boyunca Sivas’ta yaşamış ve tarihi Ulu Cami’nin hem hatipliğini hem de mütevelliliğini yapmış bir aile. Burada hazire alanın içerisinde hazire alanını çevreleyen duvarın içerisinde ilintilenmiş spiral bir formun yer aldığı taşı görmekteyiz. Taşın üzerinde yer alan spiral formu aslında, çarkıfelek olarak bildiğimiz ve kadim bir figür olan formun farklı bir uyarlanış şeklinde yorumlanabilir. Spiral formu ya da çarkıfelek formu tamamen kozmolojik anlamlar içeren bir yapıya sahip. Çarkıfelek formu bir merkez ya da evren etrafında şekillenen bir döngüyü, hareketi anlatan bir sembole sahiptir. Burada bir merkezin etrafında evrene açılan yönleri, yaşam biçimlerini ya da formları takip etmek mümkün. Çeşitli anlamlar içermekle birlikte özellikle bu figürün bulunduğu alanın yorumlanması ve değerlendirilmesi gerekiyor. Mevcut veriler ışığında bu çarkıfelek ya spiral formunun hazire alan içerisinde mezarlık alan içerisinde olduğunu görüyoruz” dedi.
“Sonsuz hayatla ilişkilendirilebilir”
Çarkıfelek bir diğer adıyla spiral taşın sonsuz yaşamla ilişkilendirilebileceğine değinen Budaktaş, “Burada yaşam, ölüm, öldükten sonraki yaşamla ilgili bir takım sonuçlara varmak mümkün gözüküyor. Klasik İslam anlayışında aslında bilindiği üzere insanlar bedenen yaratılmadan önce insanların ruhları yaratılıyor ve Allah insanlara kendi ruhundan üflüyor. İnsanlar yeryüzüne indikten sonra ilk insan Hazreti Adem ile birlikte yeryüzündeki bedene kavuştuktan ve yeryüzünde bir yaşam sürmeye başladıktan sonra ömürlerini tamamlıyorlar ve öldükten sonra gerçek hayat yani sonsuz hayat başlıyor. Bu spiral ya da çarkıfelek formu da yine bunla ilişkilendirilebilir. Çünkü formda da takip edileceği üzere formu oluşturan bir başlangıç ve bitiş noktası var. Aslında başlangıç ve bitiş demeyelim de bir formun sahip olduğu giriş ve çıkış noktası var. Burada da şu anlam çıkarmak mümkün gözüküyor. İnsanlar ruh olarak yaratıldıktan sonra geçici dünyaya geliyorlar kendilerine biçilen bir ömür bir yaşam var. Bu yaşamı tamamladıktan sonra ölümden sonraki yaşama geçişini sembole sembolden onu ifade eden bir form olarak değerlendirebiliriz” şeklinde konuştu.
