Antik çağlardan itibaren birçok topluluğun yurdu olan bu topraklar, Hatti'den Hitit'e, Frig'den Roma'ya kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu tarihi zenginlik, şehirde adeta bir açık hava müzesi havası yaratır.
Tokat, tarihi kalıntılarıyla ziyaretçilerine zaman içinde bir yolculuk fırsatı sunar. Erbaa'daki Horoztepe, Zile'deki Maşathöyük ve Merkez'deki Komana gibi antik yerleşimler, tarihin derinliklerine dalmak isteyenler için ideal duraklardır.
Tokat Kalesi, kentin siluetini tamamlayan, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan muhteşem bir yapıdır. Bu kale, sadece bir savunma yapısı olmanın ötesinde, şehrin tarihine tanıklık etmiş bir semboldür. Niksar Kalesi, Garipler Camii, Gökmedrese ve Yağıbasan Medresesi gibi eserler, Türk-İslam mimarisinin eşsiz örneklerindendir.
Osmanlı'nın izlerini taşıyan yapılar da Tokat'ın tarihi dokusunu zenginleştirir. Alipaşa Camii, Voyvoda Han, Latifoğlu Konağı Müze Evi gibi yapılar, Osmanlı döneminin mimari zenginliğini ve estetik anlayışını yansıtır.
Tokat'ın kültürel zenginliği, sadece tarihi yapılarla sınırlı değildir. Evliya Çelebi'nin "Alimler ve Şairler Şehri" olarak nitelendirdiği bu kent, Mevlana'dan İbn-i Kemal'e, Gazi Osman Paşa'dan Zileli Talibi'ye kadar birçok önemli de ağırlamıştır.
El sanatları konusunda da Tokat, Anadolu'nun öne çıkan şehirlerinden biridir. Bakırcılıktan yazmacılığa, ahşap oymacılığından kuyumculuğa kadar birçok alanda ustalaşmış sanatçılar, bu topraklarda yetişmiştir. Özellikle Tokat'ın seramik sanatı, tarihi İznik, Kütahya ve Çanakkale ile birlikte anılmaktadır.
Tokat’ın eski adı neydi?
Tarih boyunca Tokat'ın adı, farklı dönemlerde ve farklı kültürlerde değişik isimlerle anılmıştır. Bu isimler, bölgenin zengin tarihsel ve kültürel geçmişini yansıtmaktadır. Tokat'a tarihsel süreç içerisinde verilen bilinen isimler şunlardır:
Comana Pontika: Bu isim, Tokat'ın antik dönemdeki adıdır ve bölgede bulunan kutsal bir tapınağa ev sahipliği yapan Comana şehrinden gelmektedir.
Komana: Comana Pontika'nın diğer bir adıdır. Bu isim, Hellenistik dönemde öne çıkmış ve bölgenin önemli bir kült merkezi olarak bilinmesine neden olmuştur.
Evdoksia: Roma döneminde Tokat'a verilen isimlerden biridir. Bu ismin bölgeye verilme sebebi konusunda kesin bir bilgi olmamakla birlikte, bazı kaynaklarda bu ismin Bizans dönemine ait olduğuna dair bilgiler bulunmaktadır.
Dokia: Evdoksia isminin bir varyasyonu olup, bölgenin Roma ve Bizans dönemlerindeki adlarından biridir.
Sobaru: Tokat'ın farklı bir dönemdeki isimlerinden biridir, ancak bu ismin kökeni ve kullanıldığı dönem hakkında kesin bilgiler mevcut değildir.
Darün-Nusret: Arapça kökenli bu isim, "zafer yeri" anlamına gelir ve bölgenin tarihsel önemini vurgular.
Darün-Nasr: "Zafer kapısı" veya "zafer yeri" anlamına gelir. Bu isim de Tokat'ın tarihsel süreçteki önemini yansıtan Arapça kökenli bir isimdir.
