Çocuk hakları; tüm çocukların doğuştan sahip olması gereken; yaşama, sağlık, barınma, eğitim, fiziksel ya da psikolojik istismara karşı korunma gibi haklarının hepsini birden içeren insan onuruna yakışır evrensel değerlerdir.

Peki, çocuk ne demek?

Çocuk; bebeklik ve ergenlik dönemi arasında ki insan olarak tanımlanmaktadır.

Dünyada insan haklarının gelişimi, önce çocuk haklarının gelişimiyle başlar. Bunun için de çocuk hakları sözleşmesinin iyi bilinmesi ve sözleşmede yer alan “Çocukların yetişmesinden ve gelişmesinden sorumlu olan büyükler, bu sorumluluklarını en iyi biçimde yerine getirirler" ifadesinin gereğinin önemle yerine getirilmesi gereklidir.

Çocuk haklarına baktığımızda yaşama hakkı birinci sıradadır. Ayrıca eğitim hakkı göz ardı edilemez en önemli maddelerden biridir. Çocukların yeri okul sıralarıdır. “Çocuk işçi” kavramı bu noktada karşımıza çıkıyor.

Çocuk İşçiyi; çocukluklarını yaşamadan iş hayatının ağırlığında ezilen bir işçi olarak tanımlayabilir miyiz?

Çocuk, çocukluk, çocuk işçiler… Hepsinin tanımları mevcut kitaplarda, yasalarda, internette vb… Ama tanımları bilmek ne yazık ki çözüm olmuyor. Gene de bir bakalım çocukluk neymiş? İnsan gelişiminin süreçlerinden biridir. En savunmasız, en saf ve belki de en mutlu hissettiğimiz dönemdir.

Genç işçi; 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi, çocuk işçi; 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiyi ifade etmektedir. (ÇSGB Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 4.Maddesi)

Peki, çocukları çalıştırmak en ağır şekliyle sizlerde ne ifade ediyor? Çocukları ailelerinden ve okuldan ayırmak, eğitimden koparmak ve geleceklerini tehlikeye atmak, ciddi hastalıklarla ve iş kazalarıyla karşı karşıya bırakmak ve belki dahası!

“Bugün bazıları daha beş yaşına bile gelmemiş olan milyonlarca çocuğun hayatta kalabilmek için çalışmak zorunda olması kabul edilemez bir gerçekliktir”

ILO Genel Müdürü

GuyRyder

Çocukların yaptıkları çeşitli işler arasında önemli farklılıklar vardır. Bunlardan kimileri zorludur ve ciddi emek gerektirir. Kimileri tehlikelidir, hatta ahlaki açıdan kınanması gerekir. Çocuklar çalışırken çeşitli görevleri yerine getirirler ve çeşitli etkinlikler içinde yer alırlar. Onların sağlıklarına ve kişisel gelişimlerine zarar vermeyecek ya da eğitimlerini aksatmayacak işler yapmalarına genellikle olumlu bakılır.

Okul saatleri dışında ve tatillerde cep harçlığı sağlayacak kimi işlerde yer almalarını, ev işlerinde destek olabilme ya da aile ve/veya tanıdıkların yanında basit işler gibi etkinlikler çocukların gelişimine ve ailelerinin durumuna katkıda bulunur. Onların çeşitli beceriler ve deneyim kazanmalarını sağlar. Ancak her şeyin bir sınırı vardır ve bu sınırlar yasalarla çizilmiş, çocukların hayatları garanti altına alınmıştır. Bunlara uyulması gerekmektedir.

Karşı çıktığımız çocuk işçiliği neleri kapsar?

• Çocuklar için zihinsel, fiziksel, toplumsal ya da ahlaki açılardan tehlikeli ve zararlı işler,

• Okula düzenli devam etmelerini engelleyen işler,

• Okullarından erken ayrılmalarına yol açacak işler,

• Çocukları okullarıyla aşırı uzun süren ve ağır işleri beraber yürütmek zorunda bırakan işler! Bunlara engel olmalıyız.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu sırasında açıklanan verilere göre dünyada 40 milyonu aşkın kişinin modern kölelik mağduru olduğunu gösteriyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ayrıca çocuk işçiliğiyle ilgili olarak, bu bilgilere ek bir tahminde daha bulunmaktadır. Buna göre yaşları 5 ile 17 arasında olan yaklaşık 152 milyon çocuk işçi olarak çalışmaktadır. Bu tip veriler açıklandıkça durumun ne kadar vahim olduğunu görüyoruz hep birlikte. Bunu düzeltmek tüm insanlığın sorumluluğunda.

Çocuk Hakları Sözleşmede yer alan önemi çocuk haklarında biride eğitim konundadır. Bu konuda “Her çocuk eğitimini tam yapabilmek için desteklenir ve korunur” “Çocuklara verilen eğitim onların gelişimlerini en fazla ölçüde sağlayacak düzeyde olmalıdır” ifadeleri ile eğitime yeterli önemin verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

İçerisinde bulunduğumuz pandemi dönemi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de eğitimde aksamalara neden olmuştur. Okulların açılmaması ve çocukların uzaktan eğitme yönlendirilmesi eğitim kalitesinde önemli azalmaya neden olmuştur.

Umarım en kısa süre içerisinde tüm çocuklarımızın eğitim hakları en iyi şekilde sağlanır ve en sağlıklı ortamda eğitimlere devam edilir.

Her şeyden öte çocukların en temel hakkı; çocukluğunu yaşabilme hakkıdır!

Mutlu yarınlarımız için geleceğimiz çocuklarımızdır ...