Kasım  ayının  ikinci  yarısına  adım attığımız  bu   hafta,  bütün yazılarımda  aynı  temayı  işledim: Liderler, beyin takımları ve iyi yetişmiş insanlar  sistemle  barışıksa   değerler katmayı  büyütebilir.

Bu satırların  yazarı, düşüncelerini 1964’den  bu yana  yazıyla paylaşmaktadır; yaşamının bütün evrelerinde  ülkelerin  kalkınmasında “seçkin azınlıklar yetiştirilmesinin önemli  olduğu”  söylemiş, yazmış ve erişebildiği  insanlarla anlatmıştır.

İyi  yetişmiş bir siyasi önderin, işinin hakkını veren bir  mühendisin, gerçeğin izini  süren bilim   insanının; bilgisi, alanındaki  uzmanlığı nı kanıtlamış  ve bağımsız olan  bir  yargıcın, iz bırakan sanatçının  içinden çıktığı  topluma  değer katma işlevini  görmezden gelebilir miyiz? 

Seçkin azınlıkların  topluma  değer  kattığı düşüncesine  katılsam da, gözlemlerim, okuduklarım, öğrendiklerim ,anladıklarımdan çıkardığın net bir  sonuç var: Liderler, beyin takımları, iyi yetişmiş meslek insanları  ne  denli  yetişkin, yetkin ve etkin olursa olsunlar; sistem düşüncesini benimseyerek özümsememişlerse, yaratmak istedikleri  sonuçlara  erişemezler.

Bir siyasi  lider değiştiğinde, kendini  kanıtlamış bir  teknisyen   üst görevlere  geldiğinde, kriz dönemlerinde  sorunları  çözmek için  beyin takımları oluşturulduğunda, toplumumuzda  “mucize beklentisi” yaratıyor. Kimsenin  elinde  “Musa’nın sihirli asası”  olmadığını unutuyor. Hayallerimiz  saflıklarının  yüce  doruklarına tırmanıyor; beklentiler  ele  yapılabilenler  arasında  sapmalar  büyüyünce de   saflıklarının doruklardan  düşüyor; olumsuz  algıların tohumlarını yeşertiyor.

 Artan bir hızla ağ yapısı  üzerinde inşa edilen, liderlerin, beyin takımlarının   ve bireylerin gücünü aşan  etkileri  olan  “sistemler” güçlerini hızla  artırıyor. 

Genelinde  bütün sistemlerin, özelinde ise  işimizle  ilgili  ekosistem analizlerinin  ne denli önemli  olduğunu anlatmak için tanıkların  saptamalarına  başvuracağım: Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, Caner Oskay’la söyleşisinde, “Hiçbir  problem tek başına bir laboratuvarda çözülemiyor. Değişik alanlarda  çalışan, geniş çaplı bir  ‘kritik kütle’  gerekiyor. Bir grup ya da  ekosistem yani…O insanlar da güven  dolu, huzurlu  ve özgür  bir ortam istiyor” diyor. Huawei’nin  kurucusu  ve başkanı da,  mobil iletişimde  yarıiletken ve  mikroelektronik  teknolojilerinde  ABD’ye  bağımlı olmadıklarını, teknolojinin  sorun  olmaktan çıktığını, “sürdürebilirliği” sağlayacak  asıl sorunun “ekosistem oluşturma”  olduğunu belirtiyor.

“Ekosistem” terimi ilk  kez İngiliz bitki ekologu A.G.Tansley tarafından 1935’de öneriliyor. R.Lindman, kavramın piyasaya sunulmasından 7 yıl sonra, ekosistemi  “ enerji sistemindeki dönüşümlerin rolü” bağlamıyla  tanımlıyor.  “Biyoloji Budur”  kitabının yazarı Ernst Mayr, “ Birlik içindeki organizmalar ve  onların çevrelerindeki fiziksel etkenleri kapsayan tüm sistemleri ifade eder” tanımlamasını  yapıyor. Ming Zeng  de  ekosistemin  “ Çevresiyle birlikte  etkileşimde bulunan yapılar”  olduğunu  söylüyor. Ekologlar, “Bir ekosistem, enerji  ve maddenin  canlıların ortamı ve etkileri aracılığıyla dolaşımını, dönüşümünü ve  birikimini  içerir” diye başka bir yöne  işaret ediyor. Ron Adner ve Rahul Rapoor’ da  HBR/T’deki makalelerinde, pazara hakim olma yarışında  ekosistemlerin teknoloji  kadar önemli olduğunun altını çiziyor.

Ekosistemleri, hava, iklim ve su gibi biyotik olmayan etkenler; insanlar,  hayvanlar, bitkiler ve mikroskobik canlılar arasındaki  etkileşimler  belirliyor.

İyi yetişmiş, karizmatik  özelliklere sahip, kararlı, dik duran  liderlere, bireylere ve beyin takımlarına elbet ki  ihtiyacımız var…Onlar  işe  hayat  katmanın ustalarıdır.  Ustalar ne denli  yetkin ve etkin olursa olsunlar, ekosistemi  analiz etmemişlerse, sistemlerin ve sistemlerin sisteminin olanak ve kısıtları  hakkında  bilgiye dayalı  net fikirleri yoksa,  toplumu  hedeflere  ulaştırmaları  zordur.