Kent, tarihsel süreçler içinde farklı çağlara ait birçok arkeolojik kalıntı ve yerleşim yeriyle doludur.
Paleolitik Dönem: Çankırı, eski dönemlerde Paleolitik izlerin eksikliğiyle bilinirken, son yıllardaki yüzey araştırmaları bölgede Orta Paleolitik Dönem izlerini ortaya çıkarmıştır. Bu araştırmalar sonucunda Eldivan, Orta ve Kurşunlu ilçelerinde Orta Paleolitik dönemden kalma taş aletler bulunmuştur.
Kalkolitik Dönem (M.Ö. 6000-3200/3000): Çankırı'da Kalkolitik Dönem'e ait beş yerleşim yeri keşfedilmiştir. Sarıiçi Höyük ve Fene (Maltepe) Höyük, bu döneme ait en bilinen yerleşimler arasındadır.
Eski Tunç Çağı (M.Ö. 3200/3000-2000): Luviler ve Hattilerin hakim olduğu bu dönemde, bölgedeki yerleşimlerin sayısı artmıştır. Salur Höyük ve Sarıiçi Höyük, bu dönemin önemli yerleşimleri arasındadır.
Orta Tunç Çağı (M.Ö. 2000-1500): Asur Ticaret Kolonileri ve Eski Hitit Krallığı döneminde Çankırı, stratejik bir yerleşim yeri haline gelmiştir. İnandık, bu dönemin önemli bir şehridir.
Geç Tunç Çağı (M.Ö. 1500-1200): Çankırı, Hitit Devleti'nin sınır bölgesinde bulunmuş ve yerleşimler, stratejik geçitleri denetlemek amacıyla kurulmuştur.
Demir Çağı (M.Ö. 1200-550): Frigler, Kimmerler ve Akhamenidlerin etkisi altında Çankırı'nın tarihi şekillenmiştir. Çankırı, bu büyük güçlerin mücadelesine tanıklık etmiştir.
Hellenistik Dönem ve Roma İmparatorluk Dönemi, Çankırı'nın kimliğini şekillendiren önemli dönemler olmuştur. Çankırı, ticaret yollarının kavşağında yer alarak çeşitli kültürlerle etkileşimde bulunmuştur.
M.Ö. 333 yılında Pers hakimiyetine son veren Büyük İskender, Anadolu'da yeni bir dönemin başlamasına neden olmuş, Çankırı da bu dönemin önemli bir merkezi haline gelmiştir.
Roma İmparatorluğu döneminde Çankırı, Asya'daki önemli bir merkez haline gelmiş ve Olgassys Dağı'nın kutsal sayıldığı bir dönemde tapınaklar inşa edilmiştir.
Byzantionlu Stephanos'un efsanesi, Gangra'nın kuruluşunu anlatır ve şehrin adının oğlağa verildiği bir hikayeyi içerir. Gangra, tarih boyunca savaşlara ve medeniyet değişikliklerine tanıklık etmiştir.
Çankırı'nın tarihi, Türk hakimiyeti dönemiyle devam etmiş ve şehir Türk varlığının önemli bir merkezi olmuştur.
Osmanlı döneminde Çankırı, stratejik ve ekonomik açıdan önemini sürdürmüş, Kanuni Sultan Süleyman'ın yaptırdığı cami gibi yapılar şehrin Osmanlı kimliğini yansıtmıştır.
Çankırı'nın tarihi, birçok medeniyetin izlerini taşıyan zengin bir mirasa sahiptir ve bu geçmiş, günümüzde bile şehirde hissedilmektedir. Gangra'dan Çankırı'ya uzanan bu tarih yolculuğu, şehrin antik çağların mirasını modern zamanlara taşıyan bir köprüdür.
