Kütahya'nın bu lezzetlerini hiç tattınız mı? Bu lezzetler parmak ısırtıyor

Kütahya mutfağının temelini buğday ürünleri, hamurlar ve süt ürünleri oluşturur. Özellikle ev yapımı makarna, bulgur ve tarhana, Kütahya'da sıkça tüketilen yiyecekler arasındadır. Bağcılığın yaygın olduğu dönemlerde ise pekmez ve şıra, beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılırdı.

Önemli değişiklikler

Ancak, kentleşme süreciyle birlikte Kütahya mutfağında önemli değişiklikler yaşanmıştır. Artık beslenme büyük ölçüde Pazar ürünlerine dayalıdır. Yaz aylarında biber, fasulye, patlıcan gibi sebzelerin kurutulması geleneği hala devam etmektedir. Ayrıca, yerel halk evlerinde salça, erişte, bulgur, nişasta, tarhana, turşu gibi ürünleri hazırlamayı sürdürmektedir.

Vazgeçilmez bir lezzet

Kütahya mutfağının vazgeçilmezlerinden biri de haşhaşlı saç pidesi olan "şibit"tir ve hala yaygın olarak yapılmaktadır. Ayrıca börek çeşitleri de oldukça zengindir, örneğin Gökçümen hamursuzu, şibit, gözleme, ve ıspanaklı şibit gibi. Günlük yemekler arasında ise tarhana ve bulgur önemli bir yer tutar. Ayrıca kızılcık tahrası da sıkça yapılan bir lezzettir. Kütahya mutfağının özgün yemeklerinden biri ise "cimcik" adını taşıyan hamur yemeğidir ve bu yemek yöreye özgüdür. Kütahya mutfağı, geleneksel ve yöresel lezzetlerini koruyarak, hem yerel halka hem de ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim sunmaktadır.

Cimcik

Malzemeleri;

Un,

Yumurta ,

Tuz ,

Tereyağı ,

Sarımsak ,

Yoğurt

Hazırlanışı: Bir kabın içine un havuz gibi açılır. İçine yumurta, tuz, su ilave edilir. Hamur yoğrulur. Yoğrulduktan sonra yumaklara ayrılır. Hamurlar yuvarlak olarak tek tek açılır. Unlanır. Oklava ile iki taraftan eşit biçimde sarılır. Ortadan ikiye kesilir. 1parmak eninde kesilir. Bıçağın üzerine atılır. Küçük küçük kesilir. El ile havalandırarak hoplatılır. Tek tek cimciklenir. Çapraz biçimde 1 kaşığa 40 adet sığacak şekilde yapılır. Sunum; tereyağı gezdirilir.Üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Servise sunulur.

KIYMALI SİNİ MANTISI

Malzemeleri: 

½ kilo un,

1 tane yumurta ,

1 tatlı kaşığı tereyağı .

1;5 bardak ılık su .

Yoğurt ,

Sarımsak 

İç Malzeeleri:1 demet maydanoz , ½ kilo kıyma , 1 çay kaşığı karabiber ,1 çay kaşığıtuz

Hazırlanışı: Un içine yumurta ve su katılıp yoğrulur. Yumurta büyüklüğünde parçalara ayrılır, hamur açılır. İç malzemeleri kıyma maydanoz, karabiber karıştırılıp, açılan bezeler kare büyüklüğünde kesilip, hazırlanan iç, fındık büyüklüğünde konulur. Tepsi yağlanıp, 90 derecedeki fırına sürülür. 20 dakika fırından çıkarıldıktan sonra üzerine 1 bardak sıcak su eklenir.Sunum; mantı yumuşayınca üzerine önce sarımsaklı yoğurt daha sonra kızartılmış tereyağı dökülerek servise sunulur.

GÖZLEME

Malzemeleri: 

1 kilo un ,

tuz ,

haşhaş ,

yağ ,

yeteri kadar tuz

Hazırlanışı: Un, tuz ve su ile yumuşak bir hamur elde edilir. Bezelere ayrılır. Tek tek haşhaşlanarak yağlanır. Hazırlanan hamurlar 25 cm. açılarak sacda pişirilir.Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

ISPANAKLI ŞİBİT

Malzemeleri; 
½ kg. ıspanak ,

2 baş kuru soğan ,

3 bardak un ,

1 bardak sıvı yağ ,

bir tutam tuz ,

karabiber

Hazırlanışı: unla tuz normal yumuşaklıkta yoğrularak, ufak bezeler halinde açılır. İçine ıspanak ve soğanla hazırladığımız harç konulur. Yanmaz tava veya saçta pişirilir. Yağı içne konursa makbuldür Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

ŞİBİTLİ TAVUK TİRİDİ

Malzemeleri; 

1 büyük tavuk,

5 lt. su ,

yeteri kadar tuz ,

5 yemek kaşığı tereyağı ,

1 tatlı kaşığı kırmızı toz biber ,

2 kg un ,

½ kg süzülmüş katı yoğurt ,

1 baş sarımsak

Hazırlanışı: 

Tavuğun Hazırlanışı; temizlenip yıkanmış tavuk, büyükçe tencereye konulup su ve tuz ilave edilerek, pişinceye kadar kaynatılır. Ilıyınca tepsinin ortasına konulur.

Şibitin Hazırlanışı; 2 kg. una 1 yemek kaşığı tuz katılarak, kulak memesi yumuşaklığında yoğrulup, üzerine nemli bir bez örtülerek 10 dakika bekletilir. Küçük bezelere ayrılan hamur,1 mm. Kalınlığında açılarak kızgın saç üzerinde iyice kurutmadan çevire çevire pişirilir. Ve hemen rulo halinde sarılıp 5 cm boyunda parçalara kesilerek tepsideki tavuğun etrafına dik dik dizilir. Tavuğun suyu da şibitlerin üzerine ılık şekilde dökülerek tirit yapılır. Üzerine kızarmış kırmızı biberli tereyağı ezdirilir. Arzu edilirse sarımsaklı yoğurt dökülür. Sunum; ılık olarak servis yapılır.

DOLAMBER BÖREĞİ

Malzemeleri; 

4 orta boy patates ,

2 baş kuru soğan ,

1 tutam karabiber ,

maydanoz ,

1 tutam kırmızı biber ,

tuz ,

4 su bardağı , ½ paket margarin ,

yeterli miktarda su

Hazırlanışı: Un ve tuz beraber normal yumuşaklıkta yoğrulur. Yarım saat dinlendirilir. Ufak bezeler halinde ayrılarak oklavayla ince açılır. Margarinle sıvı yağ karıştırılıp açılan hamur yağlanır ve patatesli harç serpilir. Yuvarlayıp dolandırılarak tepsiye döşenir. 220 derece fırında pişirilir. Çıtır çıtır servise hazırlanır. Patatesler kaynamış olarak hazırlanır. İçine kıyılmış maydanoz ve karabiber eklenerek hazırlanır.Sunum;sıcak olarak servis yapılır.   

NAMAZ LOKMASI

Malzemeleri; 

4 su bardağı böreklik un ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

750 gr sıvı yağ ,

2 tatlı kaşığı kuru (toz) maya ,

2 tatlı kaşığı toz şeker ,

pudra şekeri (üzerine)

Hazırlanışı: 2 tatlı kaşığı maya, 2 tatlı kaşığı şeker, bir su bardağının içine konur, yarım bardak ılık su ilave edilir. Karıştırılıp eritilir Kabarması beklenir. Bardaktan taşmaya başlayınca derin bir kapta elenen 4 su bardağı unun içine 1 tatlı kaşığı tuz ile beraber ilave edilir ve karıştırılır. Yaklaşık 2.,5 su bardağı ılık su ile yoğrulur. Hamur iyice özleştirilir. Üzerine bir kapak kapatılarak hamur mayalanmıştır. Bir kaseye su doldurulur. Bir tatlı kaşığı hazır bulundurulur.Çukur tavaya sıvı yağ konur iyice kızdırılır. Sol elle hamur avuca alınıp yumruk yapılarak sıkılır. Avucun üzerinde bulunan hamur tatlı kaşığı ile alınıp kızgın yağa bırakılır. Kaşığa hamurun yapışmaması için ara sıra yağa yada kasede bulunan suya batırılır. İşlem hızlı hızlı yapılır. Lokmaların iyi kızarması için delikli kevgirle ara rsıra karıştırılır.Pembeleşen lokmalar süzdürülüp alınır.Bir tabakta dinlendirilir. Servis tabağına alınır Üzerine pudra şekeri serpilir.

GÖKÇÜMEN HAMURSUZU

Malzemeleri;
Hamur için: 

2 su bardağı su ,

1 fincan zeytin yağı , 

1 kg un
Harcı için: 

200 gr haşhaş ,

½ paket margarin ,

1 çay kaşığı sıvı yağ

Hazırlanışı: 2 su bardağı su, zeytinyağı, tuz ve un katılıp normal hamur yapılır. Hamur dinlendirilir. Haşhaş, margarin ve çicek yağı ocakta ısıtılıp karıştırılır. Hamur 12 parçaya bölünür ve her biri tabaktan biraz küçük açılır Her hamura sürülür, bütün hamurlar üst üste konulur, yağladıktan sonra büyütülür. Kenarları ortaya gelecek şekilde katlanır. Tepsi büyüklüğünde açılır, üzerine haşhaşlı yağ sürülür. Sıcak fırında 25 dakika pişirilir. Sunum; Gökçümen Hamursuzu ılıkken servis yapılır. Gökçümen Kütahya'nın bir mahallesidir. 

TOSUNUM

Malzemeleri; 

1 şişe maden suyu ,

1 yumurta ,

1 çorba kaşığı yoğurt ,

1 çay bardağı zeytinyağı ,

tuz ,

1 adet margarin ,

haşhaş ,

aldığı kadar un 

Hazırlanışı:Hamur yoğrulur ve 8 parçaya bölünür. Her parça bir tabak büyüklüğünde açılarak yağlanır ve katlanır. Buzdolabında 1 saat bekletilir. Her parça açılır, 4 parçaya bölünür. İçi konup kapatılır. Üzerine yağlı haşhaş sürülüp fırına verilir. İçinin hazırlanışı, 1 su bardağı yeşil mercimek iyice haşlanır. Süzülür., biraz yağla 1 adet doğranmış soğan kavrulur. Mercimek ilave edilir. Tuz ve karabiber konulur. Sunum; tercihen sıcak olarak servis yapılır

LOKUM

Malzemeleri; 

Un ,

Maya ,

Yoğurt ,

Yumurta ,

Haşhaş

Hazırlanışı : Un, su,yoğurt ve maya ile yoğrulur. Bir süre dinlendirilir. Daha sonra ise üzerine yumurta ve haşhaş sürülerek fırına sürülür. Yarım saat pişirilerek dışarı çılarılır. Onbeş dakika dinlendirildikten sonra yememeye hazırdır.

TAHİNLİ ÇÖREK

Malzemeleri; 

1 komposto kasesi süt,

½ komposto kasesi ılık su ,

1 çorba kaşığı toz şeker ,

kibrit kutusu kalınlığında yaş maya ,

2 yumurta ,

½ bardak sıvı yağ ,

7 kase un ,

1 bardak tahin-sıvıyağ ,

½ çay kaşığı tarçın ,

1-2 adet karanfil  

Hazırlanışı: maya ılık suda eritilir. Süt de ılık şekilde mayaya ilave edilir. Sıvıyağ, şeker, yumurta karıştırılarak hamur yapılır. 1 bardak tahin ile sıvı yağ kavrulur. Hamur 6 parçaya ayrılır. 1 yufka dinlenmeye bırakılır. Diğeri de açldıktan sonra tahin sürülür. Öteki yufkaya da tahin sürülür. Öteki yufkaya da tahin sürdükten sonra rulo şeklinde sarılır. Dinlenmeye bırakılır. Diğerleri de aynı şekilde yapılır. Örgü şeklinde sarılıp yağlı kağıt üzerine konulur. Yumurta köpük hale getirilerek üzerine sürülür ve fırına verilir. Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

SIKICIK ÇORBASI
 

Malzemeleri; 

1 su bardağı ince bulgur ,

3 yemek kaşığı tarhana ,

1 yemek kaşığı un ,

½ fincan kuru nane ,

1 çay kaşığı karabiber ,

1 büyük kuru soğan ,

½ paket et suyu ,

1 yemek kaşığı salça ,

2 diş sarımsak ,

1 kase yoğurt

Hazırlanış:İnce bulgur bir kabın içerisinde, bir çay bardağı sıcak su gezdirilerek kabarması beklenir. Üzerine tarhana, un, karabiber ve nane karıştırılır. Katı bir katı bir karışım elde edilir. Elimizde yuvarlayarak bilye büyüklüğünde küçük toplar yapıp, unlu bir tepsiye sıralarız. Bir başka tencerede soğan, yağı ve salça kavrulur. Üzerine beş su bardağına yakın su doldurulur. Kaynayan salçalı suya önceden yuvardığımız toplar atılır. Birbirine yapışmaması için tane tane atmakta yarar vardır. Kısık ateşte bulgurlar iyice pişinceye kadar kaynatılır. Et suyu varsa suyuna karıştırılabilir. Daha çok lezzet elde etmiş oluruz. Sunum; küçük bir kasede yoğurt ezip, içine dövülmüş sarımsak karıştırarak sos hazırlanır. Bu sos, sıcak olarak tabaklara servis yapılan Sıkıcık'a arzuya göre dökülür.Elde sıkılarak yuvarlandığı için bu yemeğe "Sıkıcık" adı verilmiştir. 

KÜTAHYA USULÜ KAVURMA

Malzemeleri; 

1 kg dana eti ,

3 çorba kaşığı tereyağı ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

2 adet domates ,

50 gr. Biber

Hazırlanışı: kg dana eti kuşbaşı olarak doğranarak tencereye atılır. Suyu çekinceye kadar ocakta bırakılır. Suyunu çektikten sonra biraz yağ atılır ve tuz ilave edilir. Daha sonra 10 dakika bu vaziyette kısık ateşte bırakılır. Biberler doğranarak yemeğe ilave edilir ve 5 dakika pişirilir. Daha sonra domatesler kuşbaşı doğranarak ilave edilir ve 2 dakika daha kavrulur. Sunum; sıcak olarak servis yapılır.

KÜP ETİ 

Malzemeleri; 

500 gr. iri kuşbaşı et ,

1 orta boy soğan ,

2 orta boy domates ,

2 adet yeşil biber ,

1 diş sarımsak ,

tuz ,

1,5 çay bardağı su ,

karabiber

 Hazırlanışı: Küpün içine önce bütün soğan yerleştirilir. Daha sonra sırası ile et domates, biber, sarımsak, tz ve karabiber koyulup, suyu ilave edilir. Etin hiç yağı yoksa yarım çay bardağı sıvı yağ ilave edilebilir. Küpün ağzı sıkıca kapandıktan sonra çok kısık ateşte 3 saat kadar pişirilir. Sunum, kızarmış patates , pirinç pilavı ile servis yapılabilir.

PİLAVLI TAS KEBABI

Malzemeleri;

Eti için; 

2 kg kuşbaşı doğranmış kuzu eti ,

1 adet orta boy büyüklükte kuru soğan ,

1 paket margarin (250 gr) ,

½ kahve kaşığı toz tarçın ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

5 adet orta boy yeşil sivri biber

2 adet orta boy domates ,

5-6 su bardağı su  

Pilavı için; 

4 su bardağı pilavlık iri pirinç ,

1 tatlı kaşığı tuz ,

6 su bardağı su 
 

Hazırlanışı : İnce kıyılmış kuru soğan, margarin, tarçın, tuz, kabuğu soyulup doğranmış domates kuşbaşı etle karıştırılıp, 40-45 cm çapında 4-5 cm kalınlığında kenarı olan yuvarlak bir tepsinin ortasında koyulup üzerine sivri yeşil biberleri yerleştirerek, 20-25 cm çapında, 28-20 cm derinliğinde, ateşe dayanıklı porselen veya metal bir tas kapatılarak 5-6 su bardağı sıcak su ilave edilip, ağır ateşte 45 dakika pişirilir. Tası hiç açmadan kenarındaki artan et suyu, başka bir kaba alınır, bu et suyu dahil olmak üzere 6 su bardağı sıcak su, ocaktaki tepsiye geri boşaltılır. Ayıklanıp yıkanmış 4 s bardağı pirinç, tepsideki tasın etrafına boşaltılarak, 1 tatlı kaşığı tuz serpilip, pirinçler suyunu çekene kadar çevire çevire pişirilip, ocaktan indirilir, üzeri kapatılarak 10 dakika dinlendikten sonra ortasındaki tas kaldırılıp servis yapılır. Etini pişirirken suyu azalırsa, biraz daha su ilave edilir