Tarih Öncesi Dönemler: Mardin, tarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşimlere ev sahipliği yapmıştır. Bu dönemlerde çömlekçilik, evcilleştirilmiş hayvanlar ve tarımın başladığına dair bulgular vardır.
Sümerler ve Akadlar (M.Ö. 4. ve 3. Binyıllar): Mardin, Sümerler ve Akadlar gibi Mezopotamya medeniyetlerinin etki alanı içinde yer almıştır. Bu dönemde yazının ortaya çıktığı ve geliştiği bir zaman dilimidir.
Huriler (M.Ö. 3. Binyıl): Mardin'e yerleşen Huriler, Subarular olarak da bilinir ve Mezopotamya'nın kuzey bölgelerinde yaşamışlardır.
Mitanni Krallığı (M.Ö. 2. Binyıl): Mardin, Mitanni Krallığı'nın bir parçası olarak önemli bir rol oynamıştır. Bu dönemde Moğolların baskısı ile çökmüştür.
Roma İmparatorluğu (M.Ö. 1. Yüzyıl): Roma döneminde Mardin, bir Roma kenti haline gelmiştir. Ancak daha sonra Partlar tarafından ele geçirilmiştir.
Bizans İmparatorluğu (M.S. 330): Mardin, Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası olmuş ve bu dönemde Hristiyanlık etkisi artmıştır.
Arap Fethi (M.S. 641): Araplar, Mardin'i fethederek bölgeyi İslam'ın etki alanına sokmuşlardır.
Selçuklu: Selçuklular döneminde Mardin, Türk hakimiyeti altına girmiştir.
Artuklular (M.S. 11. ve 12. Yüzyıllar): Artuklular, Mardin'i bağımsız bir krallık olarak yönetmiş ve bu dönemde önemli kültürel gelişmeler yaşanmıştır.
Moğol İlhanlıları: Moğollar, Mardin'i ele geçirmiş ve bu dönemde şehir tahrip edilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu (M.S. 1516): Osmanlılar, Mardin'i fethederek şehri topraklarına katmışlardır.
Türkiye Cumhuriyeti (1923): Mardin, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir parçası haline gelmiştir.
Mardin, bu farklı medeniyetlerin etkisi altında geçmişten günümüze birçok kültürel ve tarihi mirası bünyesinde barındırmaktadır. Bu zengin tarih, şehrin bugünkü kültürel çeşitliliğinin temelini oluşturur.
Mardin’in eski adı neydi?
Mardin ismi, çeşitli kültür ve dillerde farklı biçimlerde karşımıza çıkar. Arapça'da "Mâridîn", Süryanice'de "Marde", Kürtçe'de ise "Merdin" olarak geçer. Romalılar'ın bu bölgeye verdiği isim "Maride"dir. Ancak, Mardin adının modern Türkçede nasıl yer bulduğuna dair, tarihi kaynaklar kadar efsaneler de oldukça zengindir.
Bir efsaneye göre, bu isim Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan I. Ardeşir döneminde ortaya çıktı. Efsaneye göre, Ardeşir, savaşçı bir kavim olan Mardeler'i bu bölgeye yerleştirdi ve şehre Mardeler'in adını verdi.
Diğer bir efsane ise Mardin isminin "kaleler" anlamına gelen "Merdin" kelimesinden türediğini savunur. Bu efsane, Mardin'in yüksek tepesinde konumlanan ve tarihi boyunca pek çok saldırıya direnen kaleye atıfta bulunur. Ayrıca, "erkek görmek" ya da "yiğit görmek" anlamına gelen Kürtçe "Mer-din" terimine dayandırılan bir diğer efsane de vardır. Bu efsane, Mardin'in savaşçı geçmişine ve cesur halkına selam durur niteliktedir.
