Mevlâna Dergâhı, günümüzde müze olarak kullanılan bir alan olup, Selçuklu Sarayı'nın Gül Bahçesi olarak bilinen bölgede yer almaktadır. Bu bahçe, Sultan Alâeddin Keykubad tarafından Mevlâna'nın babası Sultânü'l-Ulemâ Bâhaeddin Veled'e hediye edilmiştir. Sultânü'l-Ulemâ, 12 Ocak 1231 tarihinde vefat ettiğinde, mevcut Mevlâna Türbesi'nin yerine defnedilmiştir. Bu definden sonra, Mevlâna'nın sevenleri, babasının mezarının üzerine bir türbe yapmak istemişler, ancak Mevlâna, "gök kubbeden daha iyi bir türbe mi olur" diyerek bu isteği reddetmiştir.
Ancak, Mevlâna'nın vefatından sonra, oğlu Sultan Veled, Mevlâna'nın mezarı üzerine türbe yapılması isteğini kabul etmiş ve "Kubbe-i Hadra" (Yeşil Kubbe) olarak bilinen türbe inşa edilmiştir. Bu türbe, dört kalın sütun üzerine kurulmuş olup, Mimar Tebrizli Bedrettin tarafından 130 bin Selçukî dirhemiyle yapılmıştır. Bu tarihten sonra, türbe çeşitli eklemelerle sürekli olarak genişletilmiş ve 19. yüzyılın sonuna kadar bu inşa faaliyetleri devam etmiştir.
1954 yılında değişti
Mevlevî Dergâhı ve Türbe, 1926 yılında "Konya Asâr-ı Atîka Müzesi" adı altında müze olarak ziyarete açılmıştır. 1954 yılında, müzenin teşhir ve düzenlemesi gözden geçirilmiş ve müzenin adı "Mevlâna Müzesi" olarak değiştirilmiştir. Müze alanı, bahçesiyle birlikte 6 bin 500 metrekare iken, zamanla Gül Bahçesi olarak düzenlenen ek alanlarla birlikte 18 bin metrekareye ulaşmıştır.
Müzenin avlusuna, "Dervişân Kapısı"ndan girilmektedir. Avlunun kuzey ve batı yönlerinde derviş hücreleri bulunurken, güney yönü, matbah ve Hürrem Paşa Türbesi'nden sonra Üçler Mezarlığı'na açılan Hâmûşân (Susmuşlar) Kapısı ile son bulmaktadır. Avlunun doğusunda ise Sinan Paşa, Fatma Hatun ve Hasan Paşa türbeleriyle birlikte semahane ve mescit bölümleri yer alır. Ayrıca, avluda Yavuz Sultan Selim'in 1512 yılında yaptırdığı üzeri kapalı şadırvan ve "Şeb-i Arûs" havuzu ile kuzey yönünde yer alan selsebil adı verilen çeşme de bulunmaktadır, bu detaylar komplexe ayrı bir güzellik katmaktadır.
