Antik dönemde Balıkesir ve çevresi Misya'lıların yaşadığı bir bölge olarak biliniyor. Bu topraklar, Truva, Hitit, Frig, Pers, Büyük İskender ve Bergama krallıklarının egemenliği altında geçmiştir. M.Ö. 129'da Roma İmparatorluğu'nun eline geçen bölge, uzun yıllar Roma'nın vergi ve kölelik sistemi altında kaldı.
MS 395'te Roma İmparatorluğu'nun Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasının ardından Balıkesir, Doğu Roma İmparatorluğu'nun sınırları içinde yer almıştır. Bu dönemde Bizans İmparatorluğu'nun askeri ve ekonomik olarak güçlendiği ve bölgede hâkimiyetini uzun süre sürdürdüğü görülmüştür.
Balıkesir, Müslüman Araplar tarafından MS 670-678 yılları arasında ele geçirilmiştir. Ancak iç savaşlar ve dış saldırılar sonucu Bizans İmparatorluğu'nun zayıfladığı bir dönemde, bölge derebeylerin eline geçmiştir.
1071'de Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'ın zaferiyle Anadolu'nun kapıları Türklere açıldı. Bu dönemde Selçuklular, Anadolu'ya yerleşmeye başladılar. Balıkesir ve çevresi de Türk hâkimiyetine girdi. Selçuklu Devleti, bölgeyi ele geçirerek Misya şehirlerini Türklere kazandırmıştır. Ancak Haçlı seferleri ve Selçuklular'ın gerilemesi sonucu Bizanslılar tekrar bölgeyi ele geçirdi.
1206'dan itibaren Türkmenler, Balıkesir ve çevresine akınlar düzenlemeye başladılar. Bu göçlerle bölge Türkleşmeye başladı. Ayrıca Moğol baskınından kaçan Türk kabileleri de bölgeye yerleşti. Bu dönemde Balıkesir, Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı bir döneme denk gelir.
Balıkesir'e yerleşen Türkmenler arasında Karesi Beyliği'nin temelleri atıldı. Karesi Beyliği, Balıkesir merkez olmak üzere birçok şehri kapsayan bir beylikti. Bu dönemde Balıkesir ve çevresi hem ekonomik hem de kültürel olarak büyüdü. Ancak zamanla Karesi Beyliği, iç sorunlarla karşı karşıya kaldı ve sonunda Osmanlılar tarafından fethedildi.
Karesi Beyliği'nin Osmanlılar tarafından fethedilmesiyle Balıkesir, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir vilayeti haline geldi. Osmanlı döneminde hem askeri hem de ekonomik açıdan önemli bir şehir olan Balıkesir, yerleşik düzene geçmiş Türkmenler ve diğer Türk boylarının yanı sıra yerli halkı da bünyesinde barındırmıştır.
Ancak Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan sorunlar, Balıkesir'i de etkilemiştir. Dış borçların ödenememesi ve ekonomik sıkıntılar, Avrupa devletlerinin Duyûn-ı Umûmiye idaresini kurmasına yol açmıştır. Osmanlı Devleti'nin zayıflaması, Balkanlar'dan gelen göçlerle Balıkesir'in nüfus yapısını değiştirmiştir.
Dünya Savaşı'nın ardından Balıkesir, Yunan işgaline uğramıştır. Ancak halkın ve Kuva-yi Milliye'nin direnişi sonucu, Balıkesir ve çevresi Eylül 1922'de Yunan işgalinden kurtarılmıştır. Bu dönemde Balıkesir, Türk Milli Mücadelesi'nin önemli merkezlerinden biri olmuştur.
Balıkesir’in eski adı neydi?
İlin isim kökeni hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bir görüşe göre isim, Paleo Kastro (Eski Hisar) kelimesinden türemiştir. Diğer bir görüşe göre ise, bölgedeki bal üretiminin fazlalığına işaret eden Bal-ı Kesr (Balı bol) kelimesinden gelmiştir. Ancak bazıları, Pers Devlet adamı olan Balı-Kisra'nın adından ya da Balak-Hisar veya Balık-Hisar kelimelerinden türediğine inanmaktadırlar.
