Dünyada vize bilgileriyle ilgili haberler veren “VisaGuide World” adlı internet sitesinde çıkan yeni  endekse göre, İspanya  dünyanın en güçlü pasaportuna sahip ülkeler arasındadır. Endeks’te 200 ülke arasında Türkiye daha önce olduğu gibi  94’ncü  sıradadır.  Ekim ayında yayınlanan  “Henley Pasaport Endeksi” ise Singapur’u ilk sırada göstermiştir. VisaGuide World'ün sıralamasına göre Japonya pasaportu en güçlü ülkeler arasında 15’nci sırada yer alırken, ilk 20'ye giren Avrupa dışındaki tek ülke olmuştur. Almanya’yı İtalya, Fransa, Hollanda, Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka, Çekya, Portekiz, Macaristan ve  Lüksemburg izlemiştir. Tabloda ilk 10 ülke yer almıştır.
Benzer bir kuruluş olan  “Henley Pasaport Endeksi”  Ekim ayından bu yana yeni   endeks yayınlamamıştır. Henley Endeksi, dünyadaki pasaportların, sahiplerinin önceden vize almadan erişebilecekleri destinasyon sayısına göre  yapılan bir  sıralamadır.
Endeks, en doğru seyahat bilgileri veri tabanı olan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'nin (IATA)  verilerine dayanır. Son araştırması 104 ülkeyi kapsamıştır. Türkiye  endekste  Rusya Federasyonu ile birlikte 116 “Visa-free score”la 49’ncu sıradadır. İlk 3 ülke Singapur, Japonya ve Finlandiya’dır. (https://cdn.henleyglobal.com/storage/app/media/HPI/Henley%20Passport%20Index%202023%20November%20Global%20Ranking.pdf)
Her iki endekste  Türkiye alt sıralardadır. Bunun sebebi Türkiye Cumhuriyet vatandaşlığının  kolay   elde edilmesidir.
Türkiye’de ikamet izni sahibi yabancılara, ülkede kesintisiz 5 yıl çalışma izni alarak yaşamaları ve diğer şartları da sağlamaları  durumunda  vatandaşlık verilir. Mevzuatta olmayan  düzenleme ile vatandaşlık  verilen  Suriyelilerin ileride vatandaşlıkları iptal edilebilir.  Türkiye’de vatandaş olma süreci,  belli şartların karşılanmasına bağlıdır. Bu şartlar; Türkçe dil bilgisi, Türkiye’de kendisini ve ailesini geçindirecek mesleğe ve gelire sahip olma, kamu düzeni ve milli güvenlik bakımından engel  oluşturmama  kriterleridir. Türk vatandaşı ile  yapılan  evlilik  en az 3 yıl sürdürülmelidir.  
Bu süreçte  para karşılığında  Türk vatandaşlığı alınabilinmesi  şarta bağlıdır.   Bunun için 400 bin dolar değerinde bir gayrimenkul satın almak  yeterlidir. Alınacak gayrimenkul,  ancak   izin verilen bölgelerden  olabilir. Vatandaşlığın kazanımı için aranan şartlar, Vatandaşlık Kanunu’nda belirlenmiştir.  Kanun’un  11’nci maddesinde bazı  şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar yerine getirilse bile bence en önemli şart Türkçe dil bilgisidir. Türkçe bilmeyen bir kişinin Türk vatandaşı olmaması gerekir.
Uygulamada 400 bin dolar karşılığında vatandaşlık alanlar için bu şart aranmamaktadır. Her Türk vatandaşı gibi sonradan vatandaş olanlar askerlikleri gelince asker olacaklardır. Askerlikte komutanın hücum emrini bilmeyen sonradan asker olanların Türkçe bilmediği için komutanın  yüksek sesle verdiği emri yanlış anlayarak onu öldürmesi  doğaldır. Çünkü emrin ne olduğunu bilmeyen yabancıdan asker olmaz.
Ben, babam rahmetli Süleyman Karluk Romanya Köstence doğumlu olduğu için Romanya vatandaşı oldum. Böylece aynı zamanda da Avrupa Birliği vatandaşıyım. Bu vatandaşlığı alabilmem, Romence sınavında başarılı olmama bağlıydı. Bunun için 6 ay yoğun Romence ders aldım ve sınav sonrasında Romanya Bayrağı karşısında Romence yemin  ettim.
Romanya`da vatandaşlık yemini, Romanya’ya göç eden veya vatandaş olmak isteyenlerin yerine getirmesi gereken  şarttır.  Yemin töreni, vatandaşlık hakkı kazanan kişilerin Romanya devletine olan bağlılığını ifade ettiği  için önemlidir.   Yemin, Romanya vatandaşı olmak isteyenlerin topluma sadakatlerini taahhüt etmek için yapmaları gereken   açıklamadır.  Vatandaşlık yemini, adayın Romanya’yı ve Romen halkını seveceği, koruyacağı ve ona uygun bir şekilde davranacağına ilişkin bir taahhüttür. Aday, “Romanya halkını seveceğime, koruyacağıma ve Romanya’yı benimsediğime”  ilişkin  yemin eder.
Yemin töreninden sonra aday Romanya vatandaşlığına kabul edilir ve Romanya vatandaşlık haklarına sahip olur. Bu haklar Romanya’da çalışma, eğitim, sağlık hizmeti alma, seçme ve seçilme, pasaport sahibi olabilme gibi temel vatandaşlık haklarını içerir. Aynı zamanda Romanya devletine karşı bazı sorumlulukları da beraberinde getirir. Bu sorumluluklar, Romanya yasalarına uymayı içerir ve ülkenin çıkarlarını korumak için kamu görevlerine katılmayı gerektirebilir.
Her ülke vatandaşlık için özel şartlar getirirken, Türkiye’nin  şart olmadan  400 bin dolar karşılığında Türk vatandaşlığının kapısını açması bana göre doğru değildir. Ben 5 yıl (1985-1990) Paris’te OECD  Büyükelçiliğimizde “Planlama Müşaviri” olarak görev yaptım. Kızım Dr. Sühan Karluk Paris’te doğmasına rağmen Fransız vatandaşı olamadı. Çünkü, Fransız vatandaşı olmanın çok ağır şartları  vardı. Vatandaş olamadı ama Paris Belediyesi’ne kayıt edildi.
Bütün ülkeler farklı seviyelerde de olsa vatandaşlık için   şartlar öngörürken, Türkiye’nin  400 bin dolar karşılığında Türk vatandaşlığını yabancılara hediye etmesi doğru bir yaklaşım değildir. Bu durum,  vatan için şehit olanların ruhlarını  herhalde çok rahatsız ediyor olsa gerek.
Bir ülkenin dünyadaki siyasi itibarı, vizesin gidilebilen ülke sayısının çokluğu ile doğru orantılıdır. 2024 yılında  vizesiz  gidilebilecek  ülke sayısı  15’dir.  Bu ülkeler;  Arjantin, Arnavutluk,  Dominik Cumhuriyeti, Azerbaycan,  Fiji,   Fildişi Sahili, Güney Kore, Japonya, Karadağ,  Kosova, Kuzey Makedonya.  Maldivler, Nikaragua, Şili ve   Sırbistan’dır. 
1969 yılında  kurulan İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi 56, toplamda 57 bağımsız devletin  tamamı Türk vatandaşlarından vize istemektedir. Türkiye pasaportu sahipleri  72 ülkeye vizesiz giriş yapabilirler ama bu ülkelere giden Türk vatandaşlarının sayısı çok azdır. 72 ülke arasında yer alan bazı ülkelerin yerini Türk vatandaşları  haritada yerini bile bilmezler: Sao Tome ve Principe, St. Vincent ve Grenadinler, Trinidad ve Tobago, Surinam, Vanuatu, Turks ve Caicos Adaları (bu adalara  gittim) gibi. Burada önemli olan milyonlarca Türk vatandaşının yaşadığı AB üyesi ülkelerdir.
 AB  üyesi ülkelere vizesiz seyahat başka  bir bahara kalmıştır. Ama bu bahar hiç gelmeyecek gibidir. Türkiye’nin  AB üyesi olmasının önünde çok sayıda engel vardır ama onlardan biri de AB ülkelerine vizesiz seyahat hakkının Türklere tanınacak olmasıdır.