Bu köşede  10 Mart 2024 tarihinde yayınlanan yazımın başlığı “Eskişehir’deki Trafik Sorununu  Raylı Sistem  Çözer” idi. “Eskişehir’de yıllardır şehir içinde trafik sorunu  yaşanıyor.  Bu soruna çözüm  bulacak olan Büyükşehir Belediyesidir. Sayın Sadi Seda 24 Ocak 2024 tarihli yazısında ‘Trafik sorununu çözmek için çevre yolu şart’ demiş ve eklemiştir: Kimileri de şehir içerisinde hizmet vermekte olan tramvaylar yüzünden ulaşımın kilitlendiğini iddia etti…AK Parti’nin Büyükşehir Belediye Başkanı Nebi Hatipoğlu ise 31 Mart’ta yapılacak seçimde Büyükşehir Belediye Başkanı seçileceğini, ilk işinin şehir içi trafik sorununu çözmek olacağını söyledi…” (https://www.sonhaber.com.tr/trafik-sorununu-cozmek-icin-cevre-yolu-sart)Eskişehir’e raylı sistem yapılması konusu ilk defa   tarafımdan 1994 yılında Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkan adaylığım döneminde (ANAP Büyükşehir Adayı)  gündeme getirilmiştir. Eskişehir Türk Ocağı’nın İstikbal Gazetesi’nde yer alan “Bir Raylı Sistem Hikayesi” ilanında “Yani Bu Proje Size Değil Aydın Arat’a Aitti” açıklaması kısmen doğrudur. 
Ben o dönemde ODTÜ’ne ait  450 sayfalık projeyi gündeme getirerek Eskişehir’e kazandırmak istedim. Seçimleri çok az oy farkıyla kaybettikten sonra ODTÜ’ye ait projeyi vefat eden  Kırım kökenli bir işadamının aracılığı ile   rahmetli  Aydın Arat’a ulaştırdım.   Bu proje bana ait değildi ama Eskişehir için yararlı olacağını düşündüğüm için sahip çıkmıştım. Bunu  o günlerde yeni kurulan Kanal 26 TV’de de gündeme getirmiştim. ODTÜ’nün raylı sistem projesinde raylı sistem şehir merkezine  girmiyordu.
Günümüzde Eskişehir’de trafik sorununu  çözmenin en pratik yolu  “monoray” sistemidir.  Bu konuda yapılan bir  çalışmada da  trafik sorununu çözmede birinci sırada  monoray sistemi  gelmektedir.  Çalışmada, monorayın  sahip olduğu üstün özellikleri sayesinde raylı sisteme alternatif  olabileceği  açıklanmıştır. (F. Yıldızhan, M. Karacasu, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi)  ve Ö. F. Rençber, “Monoray Sistemi Kent İçi Raylı Sistemlere Alternatif Olabilir mi?”, Demiryolu Mühendisliği, sy. 15, ss. 170–181, Ocak 2022, doi: 10.47072/demiryolu.1030152.31 Ocak 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/demiryolu/issue/67900/1030152) 
Monoray, mevcut tramvay sistemi ile entegre olarak gerçekleştirilmeli ve  sadece şehir merkezi için   kurulmalıdır. Monoray, tek bir raydan  oluşan  demiryoludur.  Monoray, kırmızı ışıklardan, kavşak dönüşlerinden ve trafik sıkışıklığından kaçınır. Yüzey seviyesindeki trenler, otobüsler, otomobiller ve yayalar birbirleriyle çarpışabilirken, monorayda kademeli olarak ayrılmış yol hakları üzerindeki araçlar,  sadece aynı sistemdeki diğer araçlarla çarpışabilir. 
Monoray toplu taşıma sistemi  başlangıçta, (1980’ler) Japonya’da kurulmuştur. Tokyo monorayı  günde ortalama 127 bin yolcu taşımaktadır. 1964 yılından bu yana 1,5 milyardan fazla yolcuya hizmet vermiştir. Çin,  dünyanın en büyük ve en işlek hava ray sistemine ev sahipliği yapmaktadır. Yıllar önce Sidney’e gittiğimde bu sistemi görünce, Eskişehir merkezine bu sistemin  neden  yapılmadığını sorgulamıştım.
 Eskişehir Belediye Başkanlığını kim kazanırsa kazansın, şehrin merkezine mevcut tramvay sistemi ile entegre olacak bir monoray sistemini kurması,  sıkışan trafik sorununu  çözmede tek çözümdür. Bu konuda sayın Hatipoğlu’nun, eğer seçimleri kazanırsa, ilk işinin şehir içi trafik sorununu çözmek olacağına ilişkin açıklaması  doğrudur.
Önümüzdeki yıllarda  şehir merkezinde artan trafik büyük  sorun yaratacaktır.  Sorun, ancak şehir merkezine mevcut raylı sistem ile entegre olacak bir monoray sistemi kurmakla çözülür. Tıpkı Sidney şehrinde olduğu gibi. 
Benim yeni seçilecek belediye başkanına önerim, teknik bir heyet ile birlikte Sidney monoray sistemini yerinde inceleyerek karar almasıdır. Eğer bu konuda şimdiden tedbir alınmaz ise, Eskişehir’de  çok yakın bir tarihte  şehir merkezinde trafik felç olmaya  mahkumdur. Atatürk Caddesini kesen tramvayın her geçişinde her iki taraftaki trafiğin bir ucu  tren garına,  diğeri   Odunpazar’ına kadar gider ve trafik felç olur. 
Tarihe not düşmek açısından bu önerimi yapıyorum. Takdir yeni seçilecek Büyükşehir Belediye  Başkanınındır.