Bugün köşemi yazılarını ve çevirdiği romanları zevkle okuduğum arkadaşıma açtım.
Su Gibi Ömrün Olsun!
Yazan Nevin Tali Ölçer -
‘Tıssssss’…
Sabahleyin yüzümü yıkamak için musluğu açtığımda, su yerine bu sesle karşılaşınca günüm çok kötü başlamış oluyor. Muhtemelen siz de güne susuz başladığınızda aynı nahoş ruh hâline bürünüyorsunuzdur. Suyun gelmesini beklerken geçen zaman sanki asırlar sürüyor; elim kolum bağlanıyor, altüst oluyorum, geriliyorum, habire musluğa uzanıyor elim, meğer ne kadar da çok haşır neşir oluyormuşuz suyla, meğer günlük hayatımıza ne kadar da çok eşlik ediyormuş su…
Acı gerçek şu ki, bu ‘tıssss’ sesini gittikçe daha sık duyacağız önümüzdeki yıllarda… Zira, yaşamın vazgeçilmez bir unsuru olan su, sınırlı bir doğal kaynak. Ve su kaynakları (yüzey su kaynakları ve yeraltı suları) nüfus artışı, sanayileşme, iklim değişikliği, bilinçsiz tarımsal sulama, (suyun yüzde 60’ı israf ediliyor!) gübre ve pestisitler nedeniyle yetmiyor, kirleniyor, tükeniyor. Ne yazık ki, ülkemizde ve birçok ülkede yeraltı sularının değeri bilinmiyor. Oysa dünyada içme ve sulama suyunun yüzde 50’si yeraltı suyu. Ve ne yazık ki, birçok bölgede aşırı çekim nedeniyle yeraltı sularının seviyesi azalıyor.
Ben şahsen, ‘Nevin’ olarak neler yapabileceğimi araştırdım biraz. Çünkü her birey işin ciddiyetinin farkına vararak, gerekli tedbirleri alırsa, bir gün toptan susuz kalmayız belki diye düşünüyorum. Örneğin ben, bir musluğun dakikada 14 litre su akıttığını öğrenince, musluklarıma uygun fiyatlarla satılan perlatör taktım. Perlatör, akan suya hava karıştırıyor ve harcanan su miktarının yaklaşık yüzde 30 azaltılmasına yardımcı oluyormuş. Tabii sensörlü musluk kullanmak da iyi fikir. Ellerimi sabunlarken musluğu hemen kapatıyorum. Sebze ve meyveleri akan suda yıkamak yerine, bir kaba su koyup yıkıyorum. Dişlerimi fırçalarken bir bardağa su dolduruyorum ve ağzımı o suyla temizliyorum. Balkonumu hortumla yıkamak yerine bir kova su ve süpürge ile temizliyorum. Çamaşır makinesi kullanım sıklığını azaltarak yılda ortalama 9 ton su tasarrufu sağlayabildiğimi duyduğumdan beri, kirli giysilerimin birikmesini bekliyorum ve toplu bir şekilde çamaşır makinesine atıyorum.
Gerçeklere göz kapatmayalım: Türkiye’de 60 yılda 60 göl kurumuş. 2040 yılında nüfusunun 100 milyonu geçmesi beklenen, yarı-kurak bir iklime sahip olan ülkemiz, 2024-2050 döneminde en çok risk taşıyan ilk 15 ülke arasında, yani yakın gelecekte su kıtlığı kaçınılmaz olacak. Erişilebilir tatlı su, dünyadaki toplam suyun ancak yüzde 1’ini buluyor maalesef. İnsan etkilerinden dolayı 20’nci yüzyılın başından beri doğal sulak alanların yaklaşık yüzde 70’inin yok olduğu söyleniyor. Nehirler, göller ve yeraltı su kaynakları kuruyor veya kullanılamayacak kadar kirleniyor. Atık suların yüzde 80’inden fazlası arıtılmıyor ve yaklaşık 1,8 milyar insan herhangi bir arıtım süreci geçirmemiş suları içmek zorunda kalıyor. Kirli su yüzünden, her yıl 2,4 milyar insan kolera, tifo gibi hastalıklara yakalanıyor. Ve her yıl çoğunluğu çocuk olan 2 milyon insan, sudan kaynaklanan hastalıklardan hayata veda ediyor.
Keşke, çok geç olmadan ülkece tedbirler alsak; tarıma ayrılan su daha randımanlı kullanılsa, şehirlerde boru şebekeleri arasına temiz su havzaları inşa edilse, kağıt ve plastik gibi suyun da yeniden geri dönüşümü sağlansa. Ve susuzluktan en çok etkilenen coğrafya olan Orta Doğu’daki bazı ülkeler gibi suyun arıtılması ve yeniden kullanılması konusunda projeler geliştirilse. Örneğin Umman’da atık suların yüzde 100’e yakını arıtılarak yüzde 78’i yeniden kullanılıyor. Bahreyn, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerdeyse atık suların arıtılarak yeniden kullanma oranı yüzde 44 civarında.
Son günlerde ülkemizde bazı barajlarda su seviyesinin düştüğünü ya da bazı barajların hepten kuruduğunu duyduğumda, biz insanlar nerede yanlış yapıyoruz, sorusunu hem kendime hem de dostlarıma sormadan edemiyorum. Yanıtları hepimiz biliyoruz ama alınan önlemler yetersiz maalesef.
Su berrak ve uzun ömürlü olsun ki ‘su gibi ömür’ dileğinde bulunalım birbirimize…
Susuz ve sevgisiz kalmayın…
Nevin Tali Ölçer
