Üç-dört gün kadar önceydi…
Mevsim normallerinin üzerinde sıcaklar nedeniyle evden çıkmamaya özken gösterdiğim günler…
Küçük bir sağlık sorunu sonrasında kontrol amaçlı çıkmak zorunda kaldım. Tramvay Belediye durağına geldiğimde Büyükşehir Belediye binasının bayraklar ve büyük bir Atatürk posteri ile donatıldığını gördüğümde kaçak bir şaşkınlık;
-Bayram-seyran değildi de ne anlama geliyor bu süsleme?
Belleğim de gezintiye çıktığımda anladım;
-Yarın 21 Haziran. Atatürk’ün Eskişehir’e ilk gelişinin hatırlanması!..
***
Otuz-kırk yıl öncelerine gittim. Mesleğimde TRT muhabirliği yaptığım günlere…
-21 Haziranlar unutulmaz, Valiliğin organizasyonda törenler düzenlenir, bu “ilk geliş” hatırlanırdı.
Yine bellek taramamda, yakın geçmişe kadar unutulduğunu hatırlamıştım.
Sonraki gün Sakarya’da bu anmaya ilişkin haberde anmanın yine Valilik tarafından Vilayet meydanında yapıldığını okuyunca açıkçası mutlu oldum. Kuşkusuz Vilayet binasının karşısındaki Büyükşehir Belediyesi de unutmamıştı.
Gerçekten, yapıdan sallandırılan Atatürk posteri iki yanında uzanan bayrağımızın yarattığı görüntü muhteşemdi…
Ankara-Eskişehir arası 16 saat!
O andığım tarihlerdeki “21 Haziran anmaları” vilayet meydanında değil, o ilk gelişi anlamlandırmak açısından tarihi Eskişehir tren gardında gerçekleştirilirdi.
-Saat tam. 11.00’de!..
Neden 11.00? Onu da önümde duran yazar ve tarih araştırmacısı merhum Mehmet Önder’in önümde duran kitabından paylaşalım;
“İlkin Garp Cephesi (komutanlığı) kurularak bu cephenin komutanlığına Ali Fuat (Cebesoy) Paşa getirildi. Üç gün sonra da Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) Ali Fuat Paşa ile görüşmek ve Garp Cephesini denetlemek üzere 20 Haziran 1920 gecesi Ankara’dan trenle Eskişehir’e hareket etti.
Atatürk’ün treni 21 Haziran 1921 günü saat 11.00’de Eskişehir İstasyonuna girdi. O günlerde lokomotiflerin çoğu kömürsüzlük nedeniyle odunla çalışıyordu. Ankaradan Eskişehir’e 16 saatte gelinmişti. Atatürk’ün beraberinde Milli Savunma Bakanı Fevzi (Çakmak) Paşa, Genel Kurmay Başkanı Albay İsmet (İnönü) de vardı.”
***
Mustafa Kemal Paşa, İstasyonda Eskişehir Mutasarrıfı Sabri Bey, ve Ali Fuat Paşa, Mülki ve Askeri erkan ile şehrin eşrafından kişiler tarafından karşılanacaktır. Karşılama töreni tamamlandıktan sonra Atatürk ve arkadaşları önce Mutasarraflığa gelerek bir süre dinlendiler. Kendilerine istasyonun karşısındaki Osmaniye Oteli’nde yer ayrılmıştır.
Eskişehirliler her 21 Haziranda…
Evet, aradan yüz yıl geçse de;
-Her 21 Haziranda Eskişehirliler “Atasını karşılamayı” unutmazlar!..
O halde pet çoğuna tanıklık ettiğim o “karşılama” için başta “mülki ve askeri erkan” olmak üzere saat 1030’dan itibaren temsili karşılama için genciyle, yaşlısıyla tren garında hazırdırlar. Ankara istikametinden gelecek tren için gözler rayların üzerindedir.
-Raylardan gelecek tıkırtılar ve trenin gelmekte olduğunun habercisi Lokomotifin düdüğüyle heyecan artacaktır.
Abarttığımı sanmayın!.. Gerçekten öyleydi o anlarda duyulan heyecan ve mutluluk hali.
Nihayet o tekrarlanan düdük sesiyle, dört-beş vagondan oluşan “özel treni” çeken lokomotif görünür;
-Çiçeklerle süslenmiş, önünde bir Atatürk posteriyle yaşlı lokomotif soluyarak durur tam yerinde!..
Arkasında bir ya da ikinci vagon da aynı şekilde çiçekler ve Atamızın fotoğraflarıyla karşılayan ahalinin önündedir…
Tören, bilinen konuşmalarla sona erer.
Hatırlıyorum, diğer birkaç vagon yine Atatürk fotoğrafları ve Ata’ya ait diğer görsel malzemeyle adeta bir “gezer müze” gibidir. Törene katılanlar ve sonradan gelenlerle o müze de duygusal anılarla ziyaret edilecektir.
Bu ilk gelişin ardından Atamızın çeşitli vesileler ve planlanmış yurt gezilerinin başlangıç noktası olarak tam 22 kez tekrarlanacaktır
6 ayda dört ziyaret!..
Mehmet Önder’in “Atatürk Eskişehir’de” kitabında 22 ziyaretin tarihe not düşen canlı anlatımlarına tanıklık ediyoruz. Dikkatinizi çekmiştir, anlatmaya çalıştığımız bu ilk ziyaret, 23 Nisan 1920’da Türkiye büyük Millet Meclisi’nin açılışından 2 ay sonrasına denk gelmektedir. Nedeni;
-Yeni kurulan Batı Cephesi Komutanlığının merkezi oluşu ve düzenli ordu kurulması çalışmalarının ilk aşamasında bulunulmasıdır.
Hani bazı tarihçilerimizin de altını çizdiği gibi;
-Eskişehir. Kurtuluş Savaşı’nın merkez üssüdür!..
Mustafa Kemal Paşa’nın yoğun hazırlık döneminde şehrimizi ziyaretleri de bunandır.
O ziyaretlerin tarihleri de kısa aralıklarla;
-28 Temmuz, 27 Ağustos ve 4 Arılık olarak kayda geçecektir!..
Diğer 22 ziyaretin sonuncusu ise, 20 Ocak 1938’da bir Yalova’ya gitmek üzere İzmit yolculuğu sırasındadır:
--Her geçen gün özlemle anıyoruz seni Büyük ATATÜRK…
